Laas het ons na die kerkgeskiedenis gekyk. Nou kyk ons na 4 beginsels uit Rm 13 voordat ons 'n paar konkluderende opmerkings maak.
Alle regerende gesag word deur
die soewereine God daargestel (Rm 13:1).
❏ God is die oorsprong van alle menslike gesag. Dit geld ook vir staatsgesag.
Hierdie is 'n hoogs betekenisvolle stelling van God se Woord, veral as mens in ag neem vir wie dit geskryf is. Die Romeinse Christene was onder die hiel van 'n goddelose en heidense regering - wat deur gewelddadige verowering en onderwerping aan bewind gekom en gebly het, en diktatoriaal sy onderdane op hulle plek gehou het. Hulle was korrup, en het almal vervolg wat van hulle verskil het - in die besonder die gemeente van Christus.
❏ Die vraag is dus nie of die regering onder wie ons ons bevind de jure, oftewel wettig is nie. Die Bybel praat van alle de facto regerings, diegene wat op 'n gegewe moment aan die stuur van sake is.
Beteken dit dat Christene 'n klomp ruggraatlose papperds moet wees wat maar passief alles aanvaar wat oor hulle kom. Inteendeel! Dit gaan hier daaroor dat Christene weet dat die koninkryk waaraan hulle behoort nie van hierdie wêreld is nie, en dat die uitlewing van hulle roeping hier op aarde grootliks onafhanklik is van wie op 'n gegewe moment op die wêreldse troon sit. Die Here gebruik wie Hy wil om die gevalle mensheid in bedwang te hou en te stuur soos Hy wil. En Sy gemeente gaan onverstoord voort met hulle diens aan God - onder meer om sout te wees in 'n samelewing wat wil verrot en veral ook om die evangelie uit te dra.
❏ Baie gelowiges dink dat Christene hoegenaamd nie by politiek betrokke behoort te raak nie. Nee, die Here gebruik orals getuies en instrumente, en Hy lei van Sy kinders om ook daar hulle lig te laat skyn. Wat wel waar is, is dat 'n Christen tweemaal sal dink voor hy hom in die politiek begewe. Dit is per slot van rekening 'n gevaarlike omgewing vir die gelowige, en 'n lewe van dissipelskap kan daar baie kompleks wees.
Dit is baie betekenisvol dat die vroeë Baptiste, wat baie swaar gekry het onder die hiel van die owerhede, ronduit bely dat dit in orde is vir 'n Christen om ‘n "magistraat" te wees - 'n term wat alle politieke ampte dek (1689 Baptistebelydenis, h.24, par. 2).
Die taak van 'n regering is om behoorlike orde te handhaaf daar waar hy verantwoordelik is (Rm 13:3,4,6).
❏ Elke ingestelde outoriteit het uiteraard sy eie gesagsfeer. Daar is hy verantwoordelik, nie wyer nie. Gesag en toerekeningsvatbaarheid loop altyd hand aan hand, en noodwendig kan niemand aanspreeklik gehou word vir dit wat buite sy grense gebeur nie. Dit geld orals, of dit nou die werksplek is, of die gesin, of die gemeente, of die samelewingsowerhede.
❏ Diegene wat in ons teks ter sprake is, moet sosiale en burgerlike geregtigheid, vrede en orde handhaaf. Hierdie taak het twee kante. Positief moet hulle dit wat sosiaal en burgerlik goed en reg is, bevorder en verdedig. Negatief moet hulle ongeregtigheid, misdaad en geweld bekamp.
• In Rm 13 is daar 'n sterker beklemtoning van die negatiewe. Terwyl 'n regering vryheid en lewensruimte vir sy burgers moet verseker, doen hy dit grootliks deur die kragte van selfvernietiging en wanorde in 'n gevalle wêreld te bedwing. Dit is dus in Sy algemene genade dat God regerings instel.
❏ Soos wat regerings hulle opdrag uitvoer, skep hulle 'n konteks waarin die raadsplan van God sy loop kan hê, stel hulle 'n kanaal daar waarin die koms van die koninkryk kan vloei (1Tm 2:1-2).
❏ Uiteraard het 'n regering baie geld nodig om sy taak te verrig. En aangesien die owerhede in God se diens staan, beveel Hý ons om ons belastings getrou te betaal - nie net inkomstebelasting nie, maar ook alle ander vorms daarvan, soos B.T.W., lisensies, eiendomsbelasting, ens.
Dit word spesifiek deur ons teks (6, 7), asook ander gedeeltes in die Nuwe Testament beklemtoon (Mt 22:15-22; Mk 12:13-17; Lk 20:19-26).
Die mag van die swaard word aan regerings verleen sodat hulle goeie orde kan handhaaf (Rm 13:4)
❏ Aan die fondasie van elke staat lê sy Godgegewe reg om dwang te gebruik. Die Here weet dat hy in 'n sondegevalle wêreld sy taak moet volbring.
Die voorwaarde vir goeie orde in 'n samelewing is onderlinge respek en konsiderasie, maar die gevalle mens is ongeneeslik hebsugtig en selfsugtig. Helaas, wat baie mense betref, is méér dus nodig as opvoeding en suggestie. 'n Ferm en sterk hand van afdwinging is noodsaaklik.
• Wanneer nodig kan die staat se mag van dwang tot uiterste maatreëls strek. Die "swaard" in v.4 is meer as 'n simbool van gesag; dit dui op die mag van lewe en dood. Die algemene manier destyds om die doodstraf te voltrek, was onthoofding met 'n swaard (nogal ironies dat die skrywer hiervan só gesterf het).
Dit is God se opdrag dat alle mense hulle moet onderwerp aan die owerhede wat oor hulle gestel is (Rm 13: 1, 5b).
❏ Die woord "onderwerp" impliseer dat die verantwoordelikheid vir 'n ordelike samelewing in die eerste instansie by elke individuele burger lê - en wel daarin dat hy "homself onder die owerheid plaas" (Gr. letterlik). Christene neem hierdie roeping uiteraard ernstig op.
❏ As 'n Christen homself, sover dit enigsins moontlik is, aan selfs 'n heidense owerheid onderwerp, impliseer dit ten minste 2 dinge:
Eerstens sê dit dat hy 'n respek het vir God se instelling. As sodanig bring hy hulde aan die groot en soewereine Wetgewer.
Tweedens lewer dit 'n getuienis teen die wetteloosheid en gevallenheid van hierdie wêreld.
❏ Dit beteken nie dat 'n Christen se gehoorsaamheid aan die owerheid ongekwalifiseerd is nie. Soos alle menslike gesag, is ook hierdie gesag relatief. Daar is bepaalde grense wat regerings nie mag oorsteek nie. Wanneer is burgerlike ongehoorsaamheid geregverdig? As die regering iets beveel wat God in Sy Woord verbied; en as hy iets verbied wat God in Sy Woord beveel. (Hd 4:19; 5:29, 40-42).
Die Bybelse aksent is egter op onderwerping, eerder as op die reg tot ongehoorsaamheid.
❏ Les bes moet ons gesindheid teenoor die owerhede nie net passief wees nie, maar ook aktief: ons word beveel om vir hulle te bid (1Tm 2:1-2).
'n Aantal konkluderende opmerkings
1. Sowel kerk as staat is instellings van God.
2. Kerk en staat word egter geroep om in verskillende sfere in God se diens te wees.
Die kerk werk in die area van God se besondere genade: evangelieverkondiging en die redding van sondaars, aanbidding, pastorale sorg, ensomeer.
Die staat werk in die area van God se algemene genade. Dit moet sover moontlik menslike verdorwenheid weerhou om tot totale ontbinding te ontaard. En dit moet goeie orde in die samelewing handhaaf, sodat dit leefbaar bly in 'n gevalle wêreld.
3. Beide instellings het van God 'n swaard ontvang om sy taak te verrig.
Die staat het 'n swaard van staal; die kerk die swaard van die Gees.
Die kerk moet hom by sy roeping hou. Nooit mag hy die swaard van staal hanteer nie. As die kerk hierdie swaard opneem, is dit altyd tot oneer van God. Geen uiterlike dwang kan immers 'n ware Christen voortbring nie. Die swaard van staal kan oor 'n mens se liggaam heers, nooit oor sy gees nie.
En sou die staat die swaard van die Gees probeer hanteer, lei dit altyd tot chaos in die kerk. Wat weet die ongelowiges van God se ordes en weë en waarheid? (1Kor 2:6-16). Aanbidding, om vir God aanneemlik te wees, moet uit die mens se hart kom. Gedwonge verering sal Hom tot in ewigheid nie behaag nie. Meer nog, die kerk verloor sy essensie - hy raak tewens antagonisties daarteen - as sy voorskrifte tot wette verhef word vir hulle wat net gebore en nie ook wedergebore is nie.
Slegs die Gees van God kan die mens se hart verander en beheer - en Hy doen dit deur die Woord van God. En die staat moet dit respekteer. Daarom mag die regering mense se gewetens en godsdiensbeoefening nooit probeer beheer nie - ongeag hoe verwronge en vals dit ook al mag wees. Hy moet bloot die ruimte daarvoor daarstel.
4. Die ware kerk het geen behoefte aan 'n vennootskap met die staat nie; hy vermy dit trouens soos die dood self.
Die skeiding tussen kerk en staat is 'n nie-onderhandelbare beginsel.
Sekerlik sal die kerk nooit vervolging soek nie, maar eerder as om kompromieë aan te gaan wat hierdie beginsel betref, sal hy vervolging in die gesig staar. Onaangenaam en pynlik soos dit mag wees, toon die geskiedenis keer op keer dat die kerk, soos ‘n wingerdstok onder 'n snoeiskêr, onder vervolging gedy.
Dit beteken dat die staat se vyandskap die gemeente van Christus nooit in die diepste sin van die woord kan bedreig nie. Dit kan bloot die konteks verander waarin hy sy roeping moet vervul.
5. Tog leer die Skrif nie dat die staat en die kerk niks met mekaar te doen het nie.
Die kerk skep nie kultuur nie, maar dit beïnvloed kultuur - en politiek is 'n belangrike deel van 'n samelewing se kultuur.
Waar die evangelie ook al verkondig word, daar raak die samelewing gemeng, bestaande uit diegene in Christus en diegene in Adam. Daarom kan daar nie iets soos 'n Christelike kultuur wees nie (as kultuur dan die erfenis van 'n samelewing in sy geheel is). Daar kan slegs 'n kultuur wees waar die evangelie se invloed tot 'n meerdere of mindere mate waargeneem kan word.
Nooit plaas die Nuwe Testament 'n sogenaamde Christelike kultuur teenoor 'n heidense kultuur nie. Dit leer dat die kerk en sy evangelie 'n suurdeeg is in welke kultuur dit ook al teenwoordig mag wees. Die Skrif is doodtevrede om die Christen se stem bloot by al die ander stemme in die kultuurkoor te plaas.
Hieruit volg dat die kerk die evangelie positief moet verkondig, en uiters versigtig moet wees om as kerk enige politieke verklarings te maak. Waarskynlik is dit die heel beste as hy hom geheel-en-al daarvan weerhou. Nee, die kerk se spreke word gehoor in die stemme van sy lidmate in hulle hoedanigheid as burgers met godvrugtige waardes en oortuigings.
Nico van der Walt
Sunday, August 4, 2013
E221 - ROMEINE 13:1-7: DIE KERK EN DIE STAAT [1]
Oor ons onderwerp is geen gedeelte in die Nuwe Testament meer belangrik as Rm 13 nie. Ten minste 4 uiters belangrike beginsels kom na vore in v.1-7.
Maar voordat ons daarna kyk, kan 'n historiese inleiding baie betekenisvol wees - juis omdat die verhouding tussen kerk en staat so 'n kardinaal belangrike rol gespeel het in die ontwikkeling van die kerkgeskiedenis. Dit was deur die eeue 'n intense stryd, en een van die mees invloedryke faktore in die vorming van die kerk (en sekerlik die staat) soos ons dit vandag ken.
Tot vandag toe heers daar baie verwarring in Christengemoedere oor hierdie saak. Spesifiek hier in ons land was skewe sieninge voor 1994 aan die orde van die dag, en sedertdien gaan die kerke - veral onder die Afrikaners - deur 'n moeilike identiteitskrisis en oorlewingstryd in hul soeke na hulle plek in 'n nuwe Suid-Afrika.
'n Historiese voëlvlug oor die verhouding tussen kerk en staat, klaar egter baie vrae op.
'n Radikaal nuwe verstaan van die verhouding tussen kerk en staat
Deur die eeue was daar twee uiterste posisies wat hierdie verhouding betref - en nie een het gehelp om die verwarring op te klaar nie; inteendeel:
• 'n Verwarring en oorvleueling van die rolle van kerk en staat in die ordes van God. Dit lei dan baie maklik tot iets van 'n identifisering van kerk en nasie - soos in die stelling: "die Afrikaners is 'n Christennasie."
• 'n Radikale skeiding tussen die staat en die kerk, wat tot 'n groot mate neerkom op 'n skeiding tussen die staat en God. Hiervolgens het Christene niks met politiek te doen nie (piëtisme) en die staat heers outonoom met sy gesag gebaseer op die wil van die volk - die vox populi (humanistiese sekularisme).
# Alle voor-Christelike gemeenskappe was sakraal van aard. Dit is wanneer 'n volk saamgebind word deur 'n gemeenskaplike religieuse lojaliteit - wanneer almal toegewy is aan dieselfde godsdiens.
Babilon was 'n voorbeeld hiervan. In Dn 3 lees ons hoe een en elkeen koning Nebukadnesar se goue beeld moes aanbid. Daar was geen sprake van 'n keuse nie.
Ook die Ou Testamentiese verbondsvolk was so 'n monolitiese, sakrale gemeenskap. Weereens, wat die godsdiens betref, was daar geen sprake van 'n vrye keuse nie.
Dis waarom die Jode van Jesus se dag hulle nie daarmee kon versoen om belasting aan die Romeinse keiser te betaal nie. Toe hulle Jesus in 'n strik wou lei, het hulle hom gevra of Hy dink dis geoorloof om dit te doen (Mt 22:15-22). Maar die Here se antwoord is vol betekenis: "Gee dan aan die keiser wat aan die keiser behoort, en aan God wat aan God behoort." Die implikasie is duidelik: hier is twee afsonderlike lewenssfere wat mens uitmekaar moet hou; trouens, jy moenie dit laat vervloei nie.
Die Nuwe Testament, in die besonder die Here Jesus, het dus 'n radikaal nuwe idee in die wêreld van destyds ingedra. Wat vandag vir ons voor die hand liggend en alledaags is, was tóé rewolusionêr. Niemand het ooit vantevore godsdiens en owerheid só van mekaar geskei nie.
# Die gemeenskap is dus 'n samestelling van verskillende belangegroepe en lewenssfere. Dit is dus nie homogeen nie, maar heterogeen. Almal hoef nie in dieselfde tempel te aanbid nie. En al verskil twee mense religieus soos dag en nag, kan hulle rustig en in vrede op die markplein met mekaar handel dryf.
Die Nuwe Testament voer dus iets radikaals nuut in die wêreld van destyds in: 'n gemeenskap waarin keuse ingebou is. Die voor-Christelike wêreld was voor die voet feitlik keuseloos.
Die Here Jesus leer oor en oor:
• Die samelewing bestaan uit 2 groepe mense: hulle wat aan Hom behoort, en die res. So praat Mt 7 byvoorbeeld van 2 poorte, 2 paaie, 2 huise, 2 fondasies, 2 bestemmings.
• Sy dissipels is ín, maar nie ván die wêreld nie.
• Sy dissipels is die sout van die aarde. Sout is totaal anders as die vleis wat dit moet bewaar; en tog werk dit net as daar intieme kontak is.
• In die gelykenis van die onkruid tussen die koring (Mt 13:24-30) groei die onkruid tot en met die oesdag sy aan sy met die koring.
• Die onderskeide in die saamgestelde samelewing loop soms regdeur gesinne en families: "Ek het gekom om tweedrag te bring 'tussen 'n man en sy vader en tussen 'n dogter en haar moeder, tussen 'n skoondogter en haar skoonmoeder; ja, 'n man se huismense sal sy vyande wees" (Mt 10:35-36).
# Waarlik, die Here Jesus het gekom om 'n nuwe mensheid midde-in die ou mensheid te skep - vreemdelinge, bywoners en pelgrims in hierdie wêreld.
Die vroeë kerk het dit verstaan. Diognetus skryf oor Christene: "Hulle bewoon die land van hulle geboorte, maar as bywoners en reisigers; hulle neem aan alles as burgers deel, maar beleef dit tog soos besoekers. Elke vreemde land is vir hulle soos 'n vaderland, en elke vaderland soos 'n vreemde land. Hulle woon op aarde, maar hulle burgerskap is in die hemel."
Die grootste enkele rede vir die vervolging van Christene in die eerste eeue deur die Jode en die Romeine, is die feit dat sakrale stelsels geen vreemde boodskap kan duld nie - dit bedreig die kulturele en godsdienstige homogeniteit.
Die idee agter al die godsdienste wat vanuit die mens ontwikkel, is do ut des: ek gee sodat jy sal gee. Mens dien dus die gode sodat hulle na jou sal omsien, word geglo.
Nou volg dit noodwendig: godsdienstige afvalligheid vertoorn die gode en lei gevolglik tot straf. Katastrofes beteken daarom dat die gode kwaad is. Volgens die Romeine het die Christene - "ateïste" deur hulle genoem - die gode uitgedaag. En as sodanig was hulle godsdienstige jukskeibrekery die oorsaak van min of meer alle rampe. Om sulke mense te vervolg, is geglo, paai die gode en het as sodanig versoeningswaarde.
Die kerk se sondeval
Die vierde eeu het radikale veranderinge gebring. Ten spyte van felle vervolging het die kerk tydens die voorafgaande eeue met rasse skrede gegroei. Daarteenoor het dit al hoe slegter met die Romeinse Ryk gegaan. Sommige denkers het gevolglik só begin redeneer: aangesien die Christene se God kennelik sterker is as die Romeine se gode, moet die tradisionele gode dalk plek maak vir húlle God. Dan sal dit weer beter gaan met die Ryk.
Ongelukkig het sommige naïewe Christenleiers hierin 'n geleentheid gesien - sonder om die Here Jesus se woorde in ag te neem, "My koninkryk is nie van hierdie wêreld nie." Wat hulle betref, sou dit 'n wonderlike koninkryksdeurbraak wees as die Ryk húlle geloof sou aanneem.
Reeds in 250 n.C. het Origines voorbrand hiervoor begin maak: "As die hele Romeinse Ryk sou verenig in aanbidding van die ware God, sal Hý vir hulle veg." Christelike sakralisme het sy lelike kop begin optel!
En inderdaad het Christelike sakralisme in die vierde eeue, in die tyd van keiser Konstantyn, 'n werklikheid geword.
As Konstantyn (274-337) keiser word, erf hy groot probleme. Die Ryk was besig om uit mekaar te val. Maar dan kry Konstantyn volgens oorlewering sy baie bekende visioen: 'n kruis in die wolke. En hy hoor hierdie woorde: In hoc signo vinces (oorwin in hierdie teken!).
Hieruit is dit duidelik dat Konstantyn min van die evangelie verstaan het, aangesien hierdie sg. visioen 'n radikaal onbybelse betekenis in die kruis inlees.
Konstantyn het homself wysgemaak dat die evangelie die kuur is wat die Ryk sou red. Daarvoor was dit egter nodig dat die ganse bevolking die evangelie aanneem - almal moes in die kerk wees. Religieuse konsensus - al was dit onder dwang - was die antwoord.
Hoe gemaak? Die kinderdoop (wat sedert die begin van die derde eeu tot nou toe op 'n baie beperkte skaal in sekere kringe voorgekom het) sou die instrument word om een en elkeen tot die institusionele kerk toe te voeg. Per slot van rekening is dit makliker om iemand water toe te dra, as om hom self soontoe te laat loop. Van nou af sou elke nuwe aankomeling in die Romeinse Ryk só deel van die kerk word. Spoedig sou die hele bevolking, kop vir kop, deel daarvan wees - en die Romeinse Ryk sou die heilige Romeinse Ryk word! En hierdie ryk sou 'n nuwe god hê om na hom om te sien.
Teen die einde van die 300's, onder Theodosius I, het die proses sy volle gang geloop. Die Christelike geloof het die enigste wettige godsdiens van die ryk word - tipies van 'n sakralistiese stelsel.
# Die wiel draai, word gesê. En inderdaad. Want die vervolging wat die Christene altyd gely het, het nou op die aanhangers van die tradisionele heidense godsdienste neergekom. Skielik het die vervolgdes die vervolgers geword, en omgekeerd. Soos altyd, het sakralisme min geduld gehad met jukskeibrekers.
Ware Christene, wat geweet het waaroor dit regtig gaan, kon die nuwe bedeling met sy vermenging van wêreld en kerk hoegenaamd nie aanvaar nie. En so het die Donatisme ontstaan. Dit was 'n protesbeweging teen die huwelik tussen staat en kerk, asook die tragiese vervlakking wat as gevolg daarvan binne die institusionele kerk ontstaan het.
Die brandende vraag was nou: wat is die aard van die ware kerk? En in watter verhouding staan dit teenoor die wêreld om hom? Die antwoorde hierop het uiteengeval in twee wedersyds uitsluitende antwoorde.
• Die Corpus Christianum-standpunt het gedink in terme van 'n liggaam van Christelikes - 'n Christelike samelewing, met 'n kerk wat almal voor die voet insluit. Dit was die standpunt van die owerhede en die staatskerk.
• Die Corpus Christi-standpunt het gedink in terme van die liggaam van Christus - wat as kleiner gemeenskap van ware gelowiges (en net hulle) binne die breëre en ongelowige samelewing bestaan. Dit was die standpunt van die Donatiste en andere wat soos hulle as sektaries gebrandmerk is.
# Donatisme is uiteindelik onderdruk, en die Rooms Katolieke Kerk is gebore. Van nou af sou Christelike sakralisme en die Corpus Christianum-idee in Europa die septer swaai.
Die sestiende eeuse Reformasie
'n Duisend jaar later sou die eerste Reformatore gekonfronteer word met die sakralisme wat steeds in Europa die botoon gevoer het.
Aan die begin wou die vroeë Hervormers, Luther en Zwingli, die huwelik tussen kerk en staat ontbind. Ook is dit gedokumenteerd dat hulle aanvanklik wou ontslae raak van dit wat sakralisme in stand hou, naamlik die kinderdoop.
Die staat het egter onmiddellik met 'n ysterhand ingegryp. Só maklik sou hy nie sy greep op die volk afstaan nie. Want die owerhede het geweet dat jy 'n samelewing beheer as jy sy godsdienstige sentimente beheer. En hierdie beheer sou spoedig uit hulle hande glip as die belydenisdoop algemene praktyk sou word. 'n Groot meerderheid van die samelewing sou hulle immers nie laat doop nie, en hulleself gevolglik nie as gelowiges en deel van die kerk ag nie.
Voorts het die owerhede geweet dat jy een groot instituut - die staatskerk - kan beheer, maar dat dit onmoontlik word in die geval van 'n veel kleiner groep mense wat hulle in afsonderlike en onafhanklike gemeentes bevind. Voeg daarby dat sulke gelowiges - anders as die massas in die volkskerk wat skaapagtig agter hulle leiers aanstap - as 'n reël mense van oortuiging is wat vir hulleself dink, en jy verstaan waarom destyds se staatsowerhede die belydenisdoop met die swaard vervolg het.
Die Reformatore was dus vasgevang in 'n verskriklike dilemma. Óf hulle moes sterf vir kardinaal belangrike waarheid, óf hulle moes bly lewe om 'n nog meer fundamentele waarheid te verkondig aan 'n Europa in stikdonkerte. Anders as die Anabaptiste (wederdopers), het hulle gekies om die kinderdoop te behou, te bly lewe en voort te gaan met die prediking van regverdiging deur die geloof alleen. En dit sou hulle onder die beskermende vlerke van moeder staat doen.
# Noodwendig het daar op hierdie punt 'n skeuring in die geledere van die pasgebore reformasiebeweging ontstaan. Die Anabaptiste het die Reformatore van skreiende kompromie beskuldig. Hulle standpunt was dat dit van lewensbelang is dat die kerk waarlik kerk moet wees, en dat dissipels van die Here Jesus bloot die roeping het om Hom te gehoorsaam, terwyl hulle die gevolge in Sy hande laat. In beginsel is hulle natuurlik reg, maar wie van ons sien kans om die Reformatore te veroordeel? Mens het immers begrip vir hulle verskriklike dilemma.
Inderdaad is tienduisende Anabaptiste in die volgende jare vermoor - deur veral die staat en die Rooms-Katolieke Kerk. Maar helaas was die Reformatore en hulle medewerkers se hande nie heeltemal sonder bloed nie. Want kompromie bring altyd insekuriteit, en insekuriteit bring hardvogtigheid.
Natuurlik moes die Reformatore hulle besluit en standpunt regverdig. Die Ou Testament - sakraal in sy boodskap en praktyk as jy hom sonder die Nuwe Testament lees - is sonder behoorlike in ag neming van die openbaringsgeskiedenis se ontwikkeling, hiervoor ingespan. Om die kinderdoop te regverdig, is die kontinuïteit tussen Ou en Nuwe Verbond oorbeklemtoon, terwyl die diskontinuïteite verwaarloos is. En gou-gou het Christelike sakralisme en die kinderdoop meer aansien as ooit geniet.
# Die Reformatore het spoedig begin om belydenisskrifte te skryf - waarvoor die kerk van alle eeue hulle innig dankbaar moet wees. Een probleem het egter soos 'n seer duim uitgestaan: sakralisme en die gepaardgaande kinderdoop. En omdat ons van formele belydenisskrifte praat, beteken dit dat die probleem in beton gegiet is.
Vergelyk die Nederlandse Geloofsbelydenis, Artikel 36.
Hierteenoor staan die Baptiste van die begin af vir die skeiding tussen kerk en staat. Vandag geld dit natuurlik vir baie ander ook.
Die geskiedenis help ons om vandag te verstaan
Hier het ons die historiese redes vir die hardnekkige vashou aan die kinderdoop - 'n praktyk wat net eenvoudig nie die toets van 'n nugtere Skrifondersoek kan slaag nie. En hier is die historiese redes vir die sakralisme wat vir soveel jare die Afrikaner se denke oorheers het en verantwoordelik was vir soveel ellende in die Afrikanerpolitiek. En hier is die historiese redes vir baie van die (onnodige) wroeginge waardeur Afrikaner Christene sedert 1994 gaan. Laat ons onthou dat wat ware Christene tans in ons land ervaar, tipies is van die vreemdelingskap wat die ware kerk deur die eeue orals ter wêreld ervaar; tewens, dit gaan met ons nog baie, baie goed.
Nico van der Walt
Maar voordat ons daarna kyk, kan 'n historiese inleiding baie betekenisvol wees - juis omdat die verhouding tussen kerk en staat so 'n kardinaal belangrike rol gespeel het in die ontwikkeling van die kerkgeskiedenis. Dit was deur die eeue 'n intense stryd, en een van die mees invloedryke faktore in die vorming van die kerk (en sekerlik die staat) soos ons dit vandag ken.
Tot vandag toe heers daar baie verwarring in Christengemoedere oor hierdie saak. Spesifiek hier in ons land was skewe sieninge voor 1994 aan die orde van die dag, en sedertdien gaan die kerke - veral onder die Afrikaners - deur 'n moeilike identiteitskrisis en oorlewingstryd in hul soeke na hulle plek in 'n nuwe Suid-Afrika.
'n Historiese voëlvlug oor die verhouding tussen kerk en staat, klaar egter baie vrae op.
'n Radikaal nuwe verstaan van die verhouding tussen kerk en staat
Deur die eeue was daar twee uiterste posisies wat hierdie verhouding betref - en nie een het gehelp om die verwarring op te klaar nie; inteendeel:
• 'n Verwarring en oorvleueling van die rolle van kerk en staat in die ordes van God. Dit lei dan baie maklik tot iets van 'n identifisering van kerk en nasie - soos in die stelling: "die Afrikaners is 'n Christennasie."
• 'n Radikale skeiding tussen die staat en die kerk, wat tot 'n groot mate neerkom op 'n skeiding tussen die staat en God. Hiervolgens het Christene niks met politiek te doen nie (piëtisme) en die staat heers outonoom met sy gesag gebaseer op die wil van die volk - die vox populi (humanistiese sekularisme).
# Alle voor-Christelike gemeenskappe was sakraal van aard. Dit is wanneer 'n volk saamgebind word deur 'n gemeenskaplike religieuse lojaliteit - wanneer almal toegewy is aan dieselfde godsdiens.
Babilon was 'n voorbeeld hiervan. In Dn 3 lees ons hoe een en elkeen koning Nebukadnesar se goue beeld moes aanbid. Daar was geen sprake van 'n keuse nie.
Ook die Ou Testamentiese verbondsvolk was so 'n monolitiese, sakrale gemeenskap. Weereens, wat die godsdiens betref, was daar geen sprake van 'n vrye keuse nie.
Dis waarom die Jode van Jesus se dag hulle nie daarmee kon versoen om belasting aan die Romeinse keiser te betaal nie. Toe hulle Jesus in 'n strik wou lei, het hulle hom gevra of Hy dink dis geoorloof om dit te doen (Mt 22:15-22). Maar die Here se antwoord is vol betekenis: "Gee dan aan die keiser wat aan die keiser behoort, en aan God wat aan God behoort." Die implikasie is duidelik: hier is twee afsonderlike lewenssfere wat mens uitmekaar moet hou; trouens, jy moenie dit laat vervloei nie.
Die Nuwe Testament, in die besonder die Here Jesus, het dus 'n radikaal nuwe idee in die wêreld van destyds ingedra. Wat vandag vir ons voor die hand liggend en alledaags is, was tóé rewolusionêr. Niemand het ooit vantevore godsdiens en owerheid só van mekaar geskei nie.
# Die gemeenskap is dus 'n samestelling van verskillende belangegroepe en lewenssfere. Dit is dus nie homogeen nie, maar heterogeen. Almal hoef nie in dieselfde tempel te aanbid nie. En al verskil twee mense religieus soos dag en nag, kan hulle rustig en in vrede op die markplein met mekaar handel dryf.
Die Nuwe Testament voer dus iets radikaals nuut in die wêreld van destyds in: 'n gemeenskap waarin keuse ingebou is. Die voor-Christelike wêreld was voor die voet feitlik keuseloos.
Die Here Jesus leer oor en oor:
• Die samelewing bestaan uit 2 groepe mense: hulle wat aan Hom behoort, en die res. So praat Mt 7 byvoorbeeld van 2 poorte, 2 paaie, 2 huise, 2 fondasies, 2 bestemmings.
• Sy dissipels is ín, maar nie ván die wêreld nie.
• Sy dissipels is die sout van die aarde. Sout is totaal anders as die vleis wat dit moet bewaar; en tog werk dit net as daar intieme kontak is.
• In die gelykenis van die onkruid tussen die koring (Mt 13:24-30) groei die onkruid tot en met die oesdag sy aan sy met die koring.
• Die onderskeide in die saamgestelde samelewing loop soms regdeur gesinne en families: "Ek het gekom om tweedrag te bring 'tussen 'n man en sy vader en tussen 'n dogter en haar moeder, tussen 'n skoondogter en haar skoonmoeder; ja, 'n man se huismense sal sy vyande wees" (Mt 10:35-36).
# Waarlik, die Here Jesus het gekom om 'n nuwe mensheid midde-in die ou mensheid te skep - vreemdelinge, bywoners en pelgrims in hierdie wêreld.
Die vroeë kerk het dit verstaan. Diognetus skryf oor Christene: "Hulle bewoon die land van hulle geboorte, maar as bywoners en reisigers; hulle neem aan alles as burgers deel, maar beleef dit tog soos besoekers. Elke vreemde land is vir hulle soos 'n vaderland, en elke vaderland soos 'n vreemde land. Hulle woon op aarde, maar hulle burgerskap is in die hemel."
Die grootste enkele rede vir die vervolging van Christene in die eerste eeue deur die Jode en die Romeine, is die feit dat sakrale stelsels geen vreemde boodskap kan duld nie - dit bedreig die kulturele en godsdienstige homogeniteit.
Die idee agter al die godsdienste wat vanuit die mens ontwikkel, is do ut des: ek gee sodat jy sal gee. Mens dien dus die gode sodat hulle na jou sal omsien, word geglo.
Nou volg dit noodwendig: godsdienstige afvalligheid vertoorn die gode en lei gevolglik tot straf. Katastrofes beteken daarom dat die gode kwaad is. Volgens die Romeine het die Christene - "ateïste" deur hulle genoem - die gode uitgedaag. En as sodanig was hulle godsdienstige jukskeibrekery die oorsaak van min of meer alle rampe. Om sulke mense te vervolg, is geglo, paai die gode en het as sodanig versoeningswaarde.
Die kerk se sondeval
Die vierde eeu het radikale veranderinge gebring. Ten spyte van felle vervolging het die kerk tydens die voorafgaande eeue met rasse skrede gegroei. Daarteenoor het dit al hoe slegter met die Romeinse Ryk gegaan. Sommige denkers het gevolglik só begin redeneer: aangesien die Christene se God kennelik sterker is as die Romeine se gode, moet die tradisionele gode dalk plek maak vir húlle God. Dan sal dit weer beter gaan met die Ryk.
Ongelukkig het sommige naïewe Christenleiers hierin 'n geleentheid gesien - sonder om die Here Jesus se woorde in ag te neem, "My koninkryk is nie van hierdie wêreld nie." Wat hulle betref, sou dit 'n wonderlike koninkryksdeurbraak wees as die Ryk húlle geloof sou aanneem.
Reeds in 250 n.C. het Origines voorbrand hiervoor begin maak: "As die hele Romeinse Ryk sou verenig in aanbidding van die ware God, sal Hý vir hulle veg." Christelike sakralisme het sy lelike kop begin optel!
En inderdaad het Christelike sakralisme in die vierde eeue, in die tyd van keiser Konstantyn, 'n werklikheid geword.
As Konstantyn (274-337) keiser word, erf hy groot probleme. Die Ryk was besig om uit mekaar te val. Maar dan kry Konstantyn volgens oorlewering sy baie bekende visioen: 'n kruis in die wolke. En hy hoor hierdie woorde: In hoc signo vinces (oorwin in hierdie teken!).
Hieruit is dit duidelik dat Konstantyn min van die evangelie verstaan het, aangesien hierdie sg. visioen 'n radikaal onbybelse betekenis in die kruis inlees.
Konstantyn het homself wysgemaak dat die evangelie die kuur is wat die Ryk sou red. Daarvoor was dit egter nodig dat die ganse bevolking die evangelie aanneem - almal moes in die kerk wees. Religieuse konsensus - al was dit onder dwang - was die antwoord.
Hoe gemaak? Die kinderdoop (wat sedert die begin van die derde eeu tot nou toe op 'n baie beperkte skaal in sekere kringe voorgekom het) sou die instrument word om een en elkeen tot die institusionele kerk toe te voeg. Per slot van rekening is dit makliker om iemand water toe te dra, as om hom self soontoe te laat loop. Van nou af sou elke nuwe aankomeling in die Romeinse Ryk só deel van die kerk word. Spoedig sou die hele bevolking, kop vir kop, deel daarvan wees - en die Romeinse Ryk sou die heilige Romeinse Ryk word! En hierdie ryk sou 'n nuwe god hê om na hom om te sien.
Teen die einde van die 300's, onder Theodosius I, het die proses sy volle gang geloop. Die Christelike geloof het die enigste wettige godsdiens van die ryk word - tipies van 'n sakralistiese stelsel.
# Die wiel draai, word gesê. En inderdaad. Want die vervolging wat die Christene altyd gely het, het nou op die aanhangers van die tradisionele heidense godsdienste neergekom. Skielik het die vervolgdes die vervolgers geword, en omgekeerd. Soos altyd, het sakralisme min geduld gehad met jukskeibrekers.
Ware Christene, wat geweet het waaroor dit regtig gaan, kon die nuwe bedeling met sy vermenging van wêreld en kerk hoegenaamd nie aanvaar nie. En so het die Donatisme ontstaan. Dit was 'n protesbeweging teen die huwelik tussen staat en kerk, asook die tragiese vervlakking wat as gevolg daarvan binne die institusionele kerk ontstaan het.
Die brandende vraag was nou: wat is die aard van die ware kerk? En in watter verhouding staan dit teenoor die wêreld om hom? Die antwoorde hierop het uiteengeval in twee wedersyds uitsluitende antwoorde.
• Die Corpus Christianum-standpunt het gedink in terme van 'n liggaam van Christelikes - 'n Christelike samelewing, met 'n kerk wat almal voor die voet insluit. Dit was die standpunt van die owerhede en die staatskerk.
• Die Corpus Christi-standpunt het gedink in terme van die liggaam van Christus - wat as kleiner gemeenskap van ware gelowiges (en net hulle) binne die breëre en ongelowige samelewing bestaan. Dit was die standpunt van die Donatiste en andere wat soos hulle as sektaries gebrandmerk is.
# Donatisme is uiteindelik onderdruk, en die Rooms Katolieke Kerk is gebore. Van nou af sou Christelike sakralisme en die Corpus Christianum-idee in Europa die septer swaai.
Die sestiende eeuse Reformasie
'n Duisend jaar later sou die eerste Reformatore gekonfronteer word met die sakralisme wat steeds in Europa die botoon gevoer het.
Aan die begin wou die vroeë Hervormers, Luther en Zwingli, die huwelik tussen kerk en staat ontbind. Ook is dit gedokumenteerd dat hulle aanvanklik wou ontslae raak van dit wat sakralisme in stand hou, naamlik die kinderdoop.
Die staat het egter onmiddellik met 'n ysterhand ingegryp. Só maklik sou hy nie sy greep op die volk afstaan nie. Want die owerhede het geweet dat jy 'n samelewing beheer as jy sy godsdienstige sentimente beheer. En hierdie beheer sou spoedig uit hulle hande glip as die belydenisdoop algemene praktyk sou word. 'n Groot meerderheid van die samelewing sou hulle immers nie laat doop nie, en hulleself gevolglik nie as gelowiges en deel van die kerk ag nie.
Voorts het die owerhede geweet dat jy een groot instituut - die staatskerk - kan beheer, maar dat dit onmoontlik word in die geval van 'n veel kleiner groep mense wat hulle in afsonderlike en onafhanklike gemeentes bevind. Voeg daarby dat sulke gelowiges - anders as die massas in die volkskerk wat skaapagtig agter hulle leiers aanstap - as 'n reël mense van oortuiging is wat vir hulleself dink, en jy verstaan waarom destyds se staatsowerhede die belydenisdoop met die swaard vervolg het.
Die Reformatore was dus vasgevang in 'n verskriklike dilemma. Óf hulle moes sterf vir kardinaal belangrike waarheid, óf hulle moes bly lewe om 'n nog meer fundamentele waarheid te verkondig aan 'n Europa in stikdonkerte. Anders as die Anabaptiste (wederdopers), het hulle gekies om die kinderdoop te behou, te bly lewe en voort te gaan met die prediking van regverdiging deur die geloof alleen. En dit sou hulle onder die beskermende vlerke van moeder staat doen.
# Noodwendig het daar op hierdie punt 'n skeuring in die geledere van die pasgebore reformasiebeweging ontstaan. Die Anabaptiste het die Reformatore van skreiende kompromie beskuldig. Hulle standpunt was dat dit van lewensbelang is dat die kerk waarlik kerk moet wees, en dat dissipels van die Here Jesus bloot die roeping het om Hom te gehoorsaam, terwyl hulle die gevolge in Sy hande laat. In beginsel is hulle natuurlik reg, maar wie van ons sien kans om die Reformatore te veroordeel? Mens het immers begrip vir hulle verskriklike dilemma.
Inderdaad is tienduisende Anabaptiste in die volgende jare vermoor - deur veral die staat en die Rooms-Katolieke Kerk. Maar helaas was die Reformatore en hulle medewerkers se hande nie heeltemal sonder bloed nie. Want kompromie bring altyd insekuriteit, en insekuriteit bring hardvogtigheid.
Natuurlik moes die Reformatore hulle besluit en standpunt regverdig. Die Ou Testament - sakraal in sy boodskap en praktyk as jy hom sonder die Nuwe Testament lees - is sonder behoorlike in ag neming van die openbaringsgeskiedenis se ontwikkeling, hiervoor ingespan. Om die kinderdoop te regverdig, is die kontinuïteit tussen Ou en Nuwe Verbond oorbeklemtoon, terwyl die diskontinuïteite verwaarloos is. En gou-gou het Christelike sakralisme en die kinderdoop meer aansien as ooit geniet.
# Die Reformatore het spoedig begin om belydenisskrifte te skryf - waarvoor die kerk van alle eeue hulle innig dankbaar moet wees. Een probleem het egter soos 'n seer duim uitgestaan: sakralisme en die gepaardgaande kinderdoop. En omdat ons van formele belydenisskrifte praat, beteken dit dat die probleem in beton gegiet is.
Vergelyk die Nederlandse Geloofsbelydenis, Artikel 36.
Hierteenoor staan die Baptiste van die begin af vir die skeiding tussen kerk en staat. Vandag geld dit natuurlik vir baie ander ook.
Die geskiedenis help ons om vandag te verstaan
Hier het ons die historiese redes vir die hardnekkige vashou aan die kinderdoop - 'n praktyk wat net eenvoudig nie die toets van 'n nugtere Skrifondersoek kan slaag nie. En hier is die historiese redes vir die sakralisme wat vir soveel jare die Afrikaner se denke oorheers het en verantwoordelik was vir soveel ellende in die Afrikanerpolitiek. En hier is die historiese redes vir baie van die (onnodige) wroeginge waardeur Afrikaner Christene sedert 1994 gaan. Laat ons onthou dat wat ware Christene tans in ons land ervaar, tipies is van die vreemdelingskap wat die ware kerk deur die eeue orals ter wêreld ervaar; tewens, dit gaan met ons nog baie, baie goed.
Nico van der Walt
Saturday, August 3, 2013
E243 - MK 16:6 - JESUS CHRISTUS SE OPSTANDING - persoonlik, histories, liggaamlik
Een van die waarhede wat die Skrif in lesers se harte wil ingrafeer, is dat Christus persoonlik, liggaamlik en histories opgestaan het uit die dood. Wat 'n triomfantelike vers is Mk 16:6 nie: "Hy is uit die dood opgewek. Hy is nie hier nie!"
Al vier die Evangelies beskryf dit uitvoerig. In Handelinge is dit saam met die kruisiging keer op keer aan die hart van die apostels se prediking (vgl. o.a. Hd 2:29-32; 3:15; 5:30). Dis geen wonder nie, want hulle het uitdruklik opdrag gehad om daarvan te getuig (Lk 24:46-48) en het dit duidelik as 'n absolute prioriteit verstaan. Toe 'n opvolger vir Judas Iskariot aangewys moes word, is sy taak en kwalifikasies in soveel woorde uitgespel: hy moes 'n oog- en oorgetuie van Jesus se lewe en werk wees; en van alles wat hy beleef het, moes hy veral van die opstanding gaan getuig (Hd 1:21-22).
In die briewe kom die opstanding gereeld ter sprake en die betekenis daarvan word haarfyn uitgewerk. Gewis het die apostels in 'n persoonlike, liggaamlike en historiese opstanding geglo en daarvan getuig - en dit saam met kruis en Pinkster as die essensie van die evangelie beskou.
Waarom so belangrik?
Daar is veral 3 redes waarom dit lewensbelangrik is dat Jesus Christus waarlik opgestaan het - en waarom Christene deur die eeue dit so glo en preek.
● Dit is die onomstootlike bevestiging van die Here Jesus se persoonlike aansprake.
Sonder blik of bloos het Jesus dikwels verbysterende aansprake gemaak. Hoeveel maal het Hy nie gesê dat Hy die Seun van God en God die Seun is; dat Hy vervulling van Ou Testamentiese profesieë is; en dat Hy die wêreld se Regter is nie?
Sou hierdie aansprake nie wáár wees nie, is niks wat Hy ooit gesê het werklik betroubaar nie, allermins Sy beloftes. Hoe kan ons weet dis waar?
Op aarde is Sy aansprake deur talle asemrowende tekens en wonders bevestig. En dit moes beslis Sy dissipels gehelp het in hulle geloof.
Maar dan word Hy gekruisig en sterf! En almal twyfel. Is dit die einde van net nóg 'n versteurde se grootheidswaan? Die Emmausgangers het byvoorbeeld hiermee geworstel: "Ons het so gehoop dat dit Hý is wat Israel sou verlos" (Lk 24:21).
Op die derde dag gebeur die grootste en finaalste van alle tekens egter! Dit is presies wat Hy lank tevore belowe het (Jh 2:18-22). Sy opstanding was die onbetwisbare bevestiging van Sy hemelse gesag en sending. Die Emmausgangers verstaan dit as hulle Hom herken. En hulle hardloop al die pad terug Jerusalem toe - 12 km - net om te gaan vertel: Hy is presies wie en wat Hy gesê het Hy is!
Ja, ja, ek weet ons was nie daar om die wonders en die opstanding te beleef nie. Ons moet bloot glo! Dankbaar is ek vir die woorde aan Tomas: "Gelukkig is dié wat nie gesien het nie en tog glo."
● Dit is die onfeilbare waarborg dat Sy middelaarswerk deur die Vader aanvaar is.
Is daar regtig vir my versoening gedoen? Kan ek regtig die dood met vertroue tegemoet gaan? Die Nuwe Testament antwoord duidelik: As jy in Christus ingevlug het, vir seker! Waarom? Hy het opgestaan!
Die Jode het eeue gewag vir die Messias. Ten spyte van die volk se aanvanklike opgewondenheid oor Jesus, raak hulle algaande ontnugter, want Hy vestig nie die nuwe politieke bedeling wat hulle verwag het nie. Die kruisiging, teken van God se vervloeking (Dt 21:23), is dan die laaste strooi. Tog, as hulle Hom spottend uitdaag om van die kruis af te kom (Lk 23:35-36), sit daar nog 'n sprankie hoop in. Sou Hy nie dalk op hierdie dramatiese oomblik met 'n goddelike kragtoer kom nie? Maar Hy sterf!
Die opstanding is egter God se uitverkiesende handeling. Dít is die Vader se proklamering dat die Seun Sy reddingsmissie volmaak voltooi het (Rm 1:4; Hd 17:31). Alle eise van geregtigheid is bevredig - die uitverkorenes is onomkeerbaar losgekoop!
Sonder die opstanding het ons geen versekering gehad dat Christus se werk enige gewig by God dra nie - maar nou staan dit vaster as die berge!
● Dit is Christus se toetrede tot 'n volgende, absoluut noodsaaklike fase van ons verlossing.
Terwyl die regsbasis vir die uitverkorenes se verlossing finaal daargestel is aan die kruis, word die uitwerk daarvan eers met hulle heerlikmaking voltooi. Met hierdie werk bly Christus steeds besig.
Hoe werk Hy hier op aarde uit wat uitstaande is? Hy doen dit deur die werk van die Heilige Gees! (Hd 2:32-36). Die Nuwe Testament is vol hiervan.
As Profeet is Hy Here van die oes, wat werkers in die oes uitstuur om die evangelie aan alle nasies te verkondig (Mt 9:36-38). As Priester tree Hy vir ons by die Vader in, ten einde ons in volkomenheid in (Gr) te red (Hb 7:25; vgl. ook Jes 53:12; Rm 8:34; Hb 9:24; 1Jh 2:1). As Koning regeer Hy oor ons, onderwerp Hy Sy vyande en oordeel Hy hulle (Hd 17:30-31; 1Kor 15:24-28; Ef 1:20-23).
Elke Christen weet die Here moes sterf sodat mense gered kan word, maar hoeveel besef dat dit net so noodsaaklik was dat Hy weer moes léwe!
Sonder die opstanding - alles tevergeefs
In 1 Kor 15:12-19 werk Paulus die implikasies uit indien Christus nie sou opgestaan het nie (v. 14,17). Vernietigend sou die implikasies vir ons geloof wees.
• Die apostels se prediking was dan sonder inhoud en gevolglik tevergeefs (v.14). Hulle navolgers - tot vandag toe - het dan 'n leuen geglo en 'n dooie verlosser vertrou.
• Ons geloof was dan tevergeefs (v.14). Die hand waarmee ek weer en weer na Christus gryp, het dan net lug gegryp. Die wedergeboorte waarvan ek getuig, was dan net bluf; die heerlikmaking waarop ek hoop, bloot 'n lugspieëling; my kruisdra en self-aflegging, absoluut futiel!
• Ons was dan nog gevangenes van ons sondes (v.17). Dan was ek steeds geestelik dood en in slawerny van my vlees, die wêreld en die duiwel - en steeds onder die toorn van God (Ef 2:4-10).
• Diegene van wie ons glo dat hulle in Christus gesterf het, sou verlore wees (v.18). Waarom? Omdat die Vader dan nooit Christus se middelaarswerk aanvaar het nie!
● "Wag!", protesteer iemand. "Ons het darem Sy inspirerende lering en voorbeeld. Hoeveel armer sou ons nie gewees het sonder die veredelende invloed van, byvoorbeeld, die bergpredikasie nie! Al sou Hy nie opgestaan het nie, leef Hy ten minste voort in ons harte, ons herinneringe, ons medemenslikheid."
So 'n argument hou egter geen troos vir Paulus in nie, en sy respons is eenvoudig: "As ons net vir hierdie lewe ons hoop op Christus vestig, is ons die bejammerenswaardigste van alle mense" (1Kor 15:19). Waarom? Vir hom (onthou, hy skryf onder inspirasie van die Gees) verdwerg die behoefte aan 'n beter wêreld voor sy allesoorheersende nood, nl. verlossing van sondes, vrywaring van God se toorn, en beërwing van die ewige saligheid!
Die apostel kan tot net een slotsom kom: "As die dooies nie opgewek word nie, laat ons eet en drink, want môre sterf ons!" (v.32).
Kennelik het sy Christenskap nie oor 'n beter wêreld gegaan nie, maar oor 'n salige hiernamaals!
Die historisiteit van die opstanding
Ons móét dus weet! Het Hy régtig opgestaan - persoonlik, liggaamlik, histories? Hoe kan ons vasstel, waar kan ons uitvind?
Daar is meer hieroor te sê, maar ek hou by die Bybelse argument. Honderde mense het die opgestane Christus gesien, en wanneer die apostels daarvan getuig, leef die meeste van hulle steeds - om die egtheid en betroubaarheid van die apostoliese getuienis te bevestig (1Kor 15:5-8).
Natuurlik leef die apostels vandag nie meer nie, maar ons het hulle geskrifte, waarvan die historiese outentisiteit bo alle twyfel vasstaan.
Wat beteken die opstanding van Christus vir my lewe hier en nou?
● Party teoloë sê dat Jesus net in die herinneringe van die vroeë kerk opgestaan het.
Daar was wel 'n tyd toe Jesus se dissipels nét herinneringe aan Hom gehad het, niks meer nie. Dit het drie dae geduur - tussen kruis en opstanding. En hulle was die mees moedelose en uitsiglose mense in Palestina! Die oomblik toe hulle egter besef dat Hy opgestaan het, het alles verander. Hulle is gelanseer om onstuitbaar doelgerig van die mees dinamiese en invloedrykste lewens ooit te leef.
Herinneringe kon hulle nie troos of inspireer nie - dit was die wete dat Hy régtig opgestaan het!
● Die opgestane Christus heers in hulle wat aan Hom behoort - met ingrypende, ervaarbare en waarneembare effekte!
Wat is die aard van hierdie effekte? Paulus werk dit o.a. in Rom 6 en Ef 1:19-2:7 uit.
In Rom 6 sê hy dat die gelowige nie net saam met Christus gekruisig is nie, maar dat hy ook saam met Hom opgestaan het. En wat is die gevolg? Hy kán eenvoudig nie in sonde volhard nie, maar lei 'n nuwe lewe (v.4), 'n lewe van heerskappy oor sonde.
Ons kan eenvoudig nie daarvan wegkom nie: 'n Ware Christen se lewe is ánders as die van die ongelowiges - en dit het enorme getuieniswaarde.
Wat beteken Christus se opstanding vir my in die hiernamaals?
● As ek in Christus is, het ek alle rede om seker te wees van ook mý toekomstige opstanding!
Volgens 2Tim 1:10 het die Here deur Sy opstanding die mag van die dood verbreek. En 1Kor 15:20-23 verseker ons dan dat daar 'n onbreekbare band is tussen Sý opstanding en die opstanding van diegene in Hom (vgl. ook Rm 8:11).
Sy opstanding en ons opstanding is bloot twee fases van een en dieselfde proses - die vervolmaking van God se nuwe mensheid: Hy, die Eersteling, en Sy gemeente wat mettertyd volg!
● As ek in Christus is, sal die Vader my aanvaar soos Hy Sy Seun aanvaar het.
Almal sal opstaan en vir ewig leef (Jh 5:28-29), maar nie almal sal aanváár word nie. Vir diegene in Christus is daar egter geen veroordeling nie, maar heerlike liefdesaanvaarding!
In Rm 8:31-34 daag Paulus as 't ware die hele wêreld uit om Saulus die moordenaar skuldig te bewys. Sy argument kom hierop neer: Wie sal my veroordeel met só 'n Middelaar? Ek het in Hom ingevlug; ek skuil in Hom; ek is met Hom verenig deur die geloof. Wat van Hom waar is, is van my waar! Wie my skuldig wil bevind, moet Hóm eers skuldig bevind. Nee, vir God se verwerping vrees ek nie. Hy het my Plaasvervanger se offer aanvaar; Hy het dit bekragtig deur Hom op te wek - gewis sal Hy my ook opwek en aanvaar!
Is Christus se opstanding sentraal in jou diepste oortuigings (net soveel soos die kruis)? Is Sy opstanding die hoeksteen van jou salige hoop?
Nico van der Walt
Al vier die Evangelies beskryf dit uitvoerig. In Handelinge is dit saam met die kruisiging keer op keer aan die hart van die apostels se prediking (vgl. o.a. Hd 2:29-32; 3:15; 5:30). Dis geen wonder nie, want hulle het uitdruklik opdrag gehad om daarvan te getuig (Lk 24:46-48) en het dit duidelik as 'n absolute prioriteit verstaan. Toe 'n opvolger vir Judas Iskariot aangewys moes word, is sy taak en kwalifikasies in soveel woorde uitgespel: hy moes 'n oog- en oorgetuie van Jesus se lewe en werk wees; en van alles wat hy beleef het, moes hy veral van die opstanding gaan getuig (Hd 1:21-22).
In die briewe kom die opstanding gereeld ter sprake en die betekenis daarvan word haarfyn uitgewerk. Gewis het die apostels in 'n persoonlike, liggaamlike en historiese opstanding geglo en daarvan getuig - en dit saam met kruis en Pinkster as die essensie van die evangelie beskou.
Waarom so belangrik?
Daar is veral 3 redes waarom dit lewensbelangrik is dat Jesus Christus waarlik opgestaan het - en waarom Christene deur die eeue dit so glo en preek.
● Dit is die onomstootlike bevestiging van die Here Jesus se persoonlike aansprake.
Sonder blik of bloos het Jesus dikwels verbysterende aansprake gemaak. Hoeveel maal het Hy nie gesê dat Hy die Seun van God en God die Seun is; dat Hy vervulling van Ou Testamentiese profesieë is; en dat Hy die wêreld se Regter is nie?
Sou hierdie aansprake nie wáár wees nie, is niks wat Hy ooit gesê het werklik betroubaar nie, allermins Sy beloftes. Hoe kan ons weet dis waar?
Op aarde is Sy aansprake deur talle asemrowende tekens en wonders bevestig. En dit moes beslis Sy dissipels gehelp het in hulle geloof.
Maar dan word Hy gekruisig en sterf! En almal twyfel. Is dit die einde van net nóg 'n versteurde se grootheidswaan? Die Emmausgangers het byvoorbeeld hiermee geworstel: "Ons het so gehoop dat dit Hý is wat Israel sou verlos" (Lk 24:21).
Op die derde dag gebeur die grootste en finaalste van alle tekens egter! Dit is presies wat Hy lank tevore belowe het (Jh 2:18-22). Sy opstanding was die onbetwisbare bevestiging van Sy hemelse gesag en sending. Die Emmausgangers verstaan dit as hulle Hom herken. En hulle hardloop al die pad terug Jerusalem toe - 12 km - net om te gaan vertel: Hy is presies wie en wat Hy gesê het Hy is!
Ja, ja, ek weet ons was nie daar om die wonders en die opstanding te beleef nie. Ons moet bloot glo! Dankbaar is ek vir die woorde aan Tomas: "Gelukkig is dié wat nie gesien het nie en tog glo."
● Dit is die onfeilbare waarborg dat Sy middelaarswerk deur die Vader aanvaar is.
Is daar regtig vir my versoening gedoen? Kan ek regtig die dood met vertroue tegemoet gaan? Die Nuwe Testament antwoord duidelik: As jy in Christus ingevlug het, vir seker! Waarom? Hy het opgestaan!
Die Jode het eeue gewag vir die Messias. Ten spyte van die volk se aanvanklike opgewondenheid oor Jesus, raak hulle algaande ontnugter, want Hy vestig nie die nuwe politieke bedeling wat hulle verwag het nie. Die kruisiging, teken van God se vervloeking (Dt 21:23), is dan die laaste strooi. Tog, as hulle Hom spottend uitdaag om van die kruis af te kom (Lk 23:35-36), sit daar nog 'n sprankie hoop in. Sou Hy nie dalk op hierdie dramatiese oomblik met 'n goddelike kragtoer kom nie? Maar Hy sterf!
Die opstanding is egter God se uitverkiesende handeling. Dít is die Vader se proklamering dat die Seun Sy reddingsmissie volmaak voltooi het (Rm 1:4; Hd 17:31). Alle eise van geregtigheid is bevredig - die uitverkorenes is onomkeerbaar losgekoop!
Sonder die opstanding het ons geen versekering gehad dat Christus se werk enige gewig by God dra nie - maar nou staan dit vaster as die berge!
● Dit is Christus se toetrede tot 'n volgende, absoluut noodsaaklike fase van ons verlossing.
Terwyl die regsbasis vir die uitverkorenes se verlossing finaal daargestel is aan die kruis, word die uitwerk daarvan eers met hulle heerlikmaking voltooi. Met hierdie werk bly Christus steeds besig.
Hoe werk Hy hier op aarde uit wat uitstaande is? Hy doen dit deur die werk van die Heilige Gees! (Hd 2:32-36). Die Nuwe Testament is vol hiervan.
As Profeet is Hy Here van die oes, wat werkers in die oes uitstuur om die evangelie aan alle nasies te verkondig (Mt 9:36-38). As Priester tree Hy vir ons by die Vader in, ten einde ons in volkomenheid in (Gr) te red (Hb 7:25; vgl. ook Jes 53:12; Rm 8:34; Hb 9:24; 1Jh 2:1). As Koning regeer Hy oor ons, onderwerp Hy Sy vyande en oordeel Hy hulle (Hd 17:30-31; 1Kor 15:24-28; Ef 1:20-23).
Elke Christen weet die Here moes sterf sodat mense gered kan word, maar hoeveel besef dat dit net so noodsaaklik was dat Hy weer moes léwe!
Sonder die opstanding - alles tevergeefs
In 1 Kor 15:12-19 werk Paulus die implikasies uit indien Christus nie sou opgestaan het nie (v. 14,17). Vernietigend sou die implikasies vir ons geloof wees.
• Die apostels se prediking was dan sonder inhoud en gevolglik tevergeefs (v.14). Hulle navolgers - tot vandag toe - het dan 'n leuen geglo en 'n dooie verlosser vertrou.
• Ons geloof was dan tevergeefs (v.14). Die hand waarmee ek weer en weer na Christus gryp, het dan net lug gegryp. Die wedergeboorte waarvan ek getuig, was dan net bluf; die heerlikmaking waarop ek hoop, bloot 'n lugspieëling; my kruisdra en self-aflegging, absoluut futiel!
• Ons was dan nog gevangenes van ons sondes (v.17). Dan was ek steeds geestelik dood en in slawerny van my vlees, die wêreld en die duiwel - en steeds onder die toorn van God (Ef 2:4-10).
• Diegene van wie ons glo dat hulle in Christus gesterf het, sou verlore wees (v.18). Waarom? Omdat die Vader dan nooit Christus se middelaarswerk aanvaar het nie!
● "Wag!", protesteer iemand. "Ons het darem Sy inspirerende lering en voorbeeld. Hoeveel armer sou ons nie gewees het sonder die veredelende invloed van, byvoorbeeld, die bergpredikasie nie! Al sou Hy nie opgestaan het nie, leef Hy ten minste voort in ons harte, ons herinneringe, ons medemenslikheid."
So 'n argument hou egter geen troos vir Paulus in nie, en sy respons is eenvoudig: "As ons net vir hierdie lewe ons hoop op Christus vestig, is ons die bejammerenswaardigste van alle mense" (1Kor 15:19). Waarom? Vir hom (onthou, hy skryf onder inspirasie van die Gees) verdwerg die behoefte aan 'n beter wêreld voor sy allesoorheersende nood, nl. verlossing van sondes, vrywaring van God se toorn, en beërwing van die ewige saligheid!
Die apostel kan tot net een slotsom kom: "As die dooies nie opgewek word nie, laat ons eet en drink, want môre sterf ons!" (v.32).
Kennelik het sy Christenskap nie oor 'n beter wêreld gegaan nie, maar oor 'n salige hiernamaals!
Die historisiteit van die opstanding
Ons móét dus weet! Het Hy régtig opgestaan - persoonlik, liggaamlik, histories? Hoe kan ons vasstel, waar kan ons uitvind?
Daar is meer hieroor te sê, maar ek hou by die Bybelse argument. Honderde mense het die opgestane Christus gesien, en wanneer die apostels daarvan getuig, leef die meeste van hulle steeds - om die egtheid en betroubaarheid van die apostoliese getuienis te bevestig (1Kor 15:5-8).
Natuurlik leef die apostels vandag nie meer nie, maar ons het hulle geskrifte, waarvan die historiese outentisiteit bo alle twyfel vasstaan.
Wat beteken die opstanding van Christus vir my lewe hier en nou?
● Party teoloë sê dat Jesus net in die herinneringe van die vroeë kerk opgestaan het.
Daar was wel 'n tyd toe Jesus se dissipels nét herinneringe aan Hom gehad het, niks meer nie. Dit het drie dae geduur - tussen kruis en opstanding. En hulle was die mees moedelose en uitsiglose mense in Palestina! Die oomblik toe hulle egter besef dat Hy opgestaan het, het alles verander. Hulle is gelanseer om onstuitbaar doelgerig van die mees dinamiese en invloedrykste lewens ooit te leef.
Herinneringe kon hulle nie troos of inspireer nie - dit was die wete dat Hy régtig opgestaan het!
● Die opgestane Christus heers in hulle wat aan Hom behoort - met ingrypende, ervaarbare en waarneembare effekte!
Wat is die aard van hierdie effekte? Paulus werk dit o.a. in Rom 6 en Ef 1:19-2:7 uit.
In Rom 6 sê hy dat die gelowige nie net saam met Christus gekruisig is nie, maar dat hy ook saam met Hom opgestaan het. En wat is die gevolg? Hy kán eenvoudig nie in sonde volhard nie, maar lei 'n nuwe lewe (v.4), 'n lewe van heerskappy oor sonde.
Ons kan eenvoudig nie daarvan wegkom nie: 'n Ware Christen se lewe is ánders as die van die ongelowiges - en dit het enorme getuieniswaarde.
Wat beteken Christus se opstanding vir my in die hiernamaals?
● As ek in Christus is, het ek alle rede om seker te wees van ook mý toekomstige opstanding!
Volgens 2Tim 1:10 het die Here deur Sy opstanding die mag van die dood verbreek. En 1Kor 15:20-23 verseker ons dan dat daar 'n onbreekbare band is tussen Sý opstanding en die opstanding van diegene in Hom (vgl. ook Rm 8:11).
Sy opstanding en ons opstanding is bloot twee fases van een en dieselfde proses - die vervolmaking van God se nuwe mensheid: Hy, die Eersteling, en Sy gemeente wat mettertyd volg!
● As ek in Christus is, sal die Vader my aanvaar soos Hy Sy Seun aanvaar het.
Almal sal opstaan en vir ewig leef (Jh 5:28-29), maar nie almal sal aanváár word nie. Vir diegene in Christus is daar egter geen veroordeling nie, maar heerlike liefdesaanvaarding!
In Rm 8:31-34 daag Paulus as 't ware die hele wêreld uit om Saulus die moordenaar skuldig te bewys. Sy argument kom hierop neer: Wie sal my veroordeel met só 'n Middelaar? Ek het in Hom ingevlug; ek skuil in Hom; ek is met Hom verenig deur die geloof. Wat van Hom waar is, is van my waar! Wie my skuldig wil bevind, moet Hóm eers skuldig bevind. Nee, vir God se verwerping vrees ek nie. Hy het my Plaasvervanger se offer aanvaar; Hy het dit bekragtig deur Hom op te wek - gewis sal Hy my ook opwek en aanvaar!
Is Christus se opstanding sentraal in jou diepste oortuigings (net soveel soos die kruis)? Is Sy opstanding die hoeksteen van jou salige hoop?
Nico van der Walt
E244 - 1 JH 2:6 - DIE NAVOLGING VAN JESUS
Lees mens die Nuwe Testament met 'n oop gemoed, kan jy tot net een slotsom kom, naamlik dat net dissipels, oftewel navolgers van Jesus, ware Christene is. Noem jy jouself dus 'n Christen, maar volg nie in Jesus se voetspore nie, bedrieg jy jouself, en is jy 'n huigelaar.
Luister wat sê die Here Jesus self: "As iemand My wil dien, moet hy My volg; en waar Ek is, daar sal My dienaar ook wees" (Jh 12:26). En luister wat skryf die leier van die apostels: "Juis hiervoor is julle ook geroep, omdat Christus self vir julle gely en so vir julle 'n voorbeeld gestel het, sodat julle in Sy voetspore kan volg" (1Pt 2:21).
Natuurlik word nie van ons verwag om Hom in alles na te doen nie. Talle aspekte van Sy lewe was uniek aan Sy Messiaanse sending. Maar in sóveel dinge was hy die volkome en universele mens. Met Hom kan enigeen identifiseer - ongeag ouderdom, tydvak, kultuur, lewenstandaard, intellektuele vermoë, geleerdheidspeil, geslag.
Waarin lê ons navolging van Jesus?
1. Ons moet Jesus se heilige lewe navolg
Luister wat sê die Here Jesus self: "As iemand My wil dien, moet hy My volg; en waar Ek is, daar sal My dienaar ook wees" (Jh 12:26). En luister wat skryf die leier van die apostels: "Juis hiervoor is julle ook geroep, omdat Christus self vir julle gely en so vir julle 'n voorbeeld gestel het, sodat julle in Sy voetspore kan volg" (1Pt 2:21).
Natuurlik word nie van ons verwag om Hom in alles na te doen nie. Talle aspekte van Sy lewe was uniek aan Sy Messiaanse sending. Maar in sóveel dinge was hy die volkome en universele mens. Met Hom kan enigeen identifiseer - ongeag ouderdom, tydvak, kultuur, lewenstandaard, intellektuele vermoë, geleerdheidspeil, geslag.
Waarin lê ons navolging van Jesus?
1. Ons moet Jesus se heilige lewe navolg
So stel die apostel Johannes dit: "Elkeen wat hierdie verwagting in verband met Hom koester, hou homself rein soos Jesus rein is" (1Jh 3:3). Natuurlik kan ons nie Sy volmaaktheid bereik nie. Almal van ons het nog soveel oorblywende sonde. Maar sonder twyfel moet sekere van Sy karaktertrekke ook óns heiligmaking en navolging kenmerk.
1.1 Eerstens moet innerlike opregtheid my lewe beheersl. Christenskap is 'n hartsaak. Kom dit nie uit jou diepste wese nie, is dit gewoon nie eg nie. Lees mens die Evangelies, sien jy dat daar één ding is wat die Here Jesus nie kon verduur nie - huigelagtigheid.
1.2 Tweedens moet my lewe gekenmerk word deur konsekwentheid en bestendigheid. My waardes en gerigtheid moet koersvas bly, jaar in en jaar uit. Per slot van rekening volg ek die universele en tydlose voorbeeld.
1.3 Derdens moet my lewe een wees van toewyding en nougesetheid. So stel Paulus dit in Fl 2:15: "Sorg dat julle bo alle verdenking staan en opreg bly, onberispelike kinders van God te midde van ontaarde en korrupte mense. Tree onder hulle op as ligdraers in die wêreld" (Fl 2:15). En kan dit meer radikaal gestel word as in 1Kor 7:29-31: "Ek bedoel dít, broers: die tyd is min. Van nou af moet dié wat getroud is, leef asof hulle nie getroud is nie; en dié wat bedroef is, asof hulle nie bedroef is nie; en dié wat bly is, asof hulle nie bly is nie; dié wat iets aankoop, asof hulle dit nie besit nie. Ja, dié wat met die dinge van die wêreld te doen het, moet leef asof hulle daar niks aan het nie, want hierdie wêreld soos ons hom ken, is aan die verbygaan."
2. Ons moet Jesus se gehoorsaamheid navolg
As daar een ding is wat die Here Jesus se lewe gekenmerk het, is dit gehoorsaamheid aan Sy Vader. Trouens, dis die onderliggende en samebindende beginsel van Sy genoegdoening en versoeningswerk. Die regsbasis vir die redding van sondaars het Hy daargestel deur Homself as Hoëpriester in totale gehoorsaamheid aan Sy Vader te offer.
Luister na Fl 2:5, 8: "Dieselfde gesindheid moet in julle wees wat daar ook in Christus Jesus was: ... Hy was gehoorsaam tot in die dood ..."
Veral vier dinge het die Here Jesus se gehoorsaamheid gekenmerk.
2.1 Eerstens was Sy gehoorsaamheid vrywillig en blymoedig. So voorsien die Messiaanse Ps 40 dit: "Om U wil te doen, my God, is my een begeerte, U woord is my hele lewe" (v.7-9). En die Hebreërskrywer eggo dit as hy Christus aanhaal: "Dit is nie diereoffers of graanoffers wat U wil hê nie, nie brandoffers of sondeoffers wat U vra nie; U wil gehoorsaamheid hê. Daarom het ek gesê: 'Hier het ek gekom soos dit in die boekrol vir my voorgeskrywe is." (Hb 10:5-10). Waarlik, klaende, morrende en langtand-Christenskap voldoen net eenvoudig nie aan die Here se standaarde nie.
2.2 Tweedens was Jesus se gehoorsaamheid vry van selfbelang. Hy was totaal gerig op die eer van die Vader. Altyd het dit vir Hom oor die belange en wil van Sy Sender gegaan. Aan die einde van Sy tyd hier op aarde kon Hy in opregtheid en eerlikheid bid: "Ek het U op die aarde verheerlik deur die werk te volbring wat U My gegee het om te doen (Jh 17:4)." Dis duidelik, vir selfsug is daar in 'n Christen se lewe geen plek nie. Ja, almal van ons ken die stryd teen hierdie gewetenlose en immerteenwoordige indringer, maar oorwinning begin met die erkenning dat dit geen bestaansreg het nie.
2.3 Derdens is Sy gehoorsaamheid altyd gekenmerk deur werksywer. Hoewel Hy oënskynlik nooit gespanne en oorhaastig was nie, was Hy kennelik steeds bewus dat die tyd kort is. As Hy 'n blinde genees, sê Hy: "Solank dit nog dag is, moet ons die werk doen van Hom wat my gestuur het; die nag kom, wanneer niemand kan werk nie." (Jh 9:4). Onthou dit altyd, ons as Sy volgelinge, is eweneens rentmeesters van ons tyd.
3. Ons moet Jesus se naasteliefde navolg
Is Jh 13:34-35 nie van die Here se bekendste woorde nie? "Ek gee julle 'n nuwe gebod: julle moet mekaar liefhê. Soos Ek julle liefhet, moet julle mekaar ook liefhê. As julle mekaar liefhet, sal almal weet dat julle disspels van My is."
Veral drie dinge het Sy naasteliefde gekenmerk.
3.1 Eerstens was Hy altyd vol empatie. Keer op keer lees ons dat Hy innig jammer vir die mense gevoel het. Matteus stel dit so: "Toe Hy die menigtes sien, het Hy hulle innig jammer gekry, want hulle was moeg en hulpeloos soos skape wat nie 'n wagter het nie" (Mt 9:36).
3.2 Tweedens het Sy liefde tot uitdrukking gekom in diensbaarheid en selfverloëning.
Destyds was dit die geringste onder die slawe se taak om gaste - wat met oop sandale oor stofpaaie aangestap gekom het - se voete te was voordat hulle die huis of eetvertrek binnegaan. Nadat Hy hulle voete in die bovertrek gewas het, sê die Here Jesus dan vir Sy dissipels: "As Ek, wat julle Here en julle Leermeester is, dan julle voete gewas het, behoort julle ook mekaar se voete te was. Ek het vir julle 'n voorbeeld gestel ..." (Jh 13:14-15). En nooit het Hy Sy dissipels méér gedien, as toe Hy hulle met Sy bloed gewas het nie.
Luister na Paulus: "Dieselfde gesindheid moet in julle wees wat daar ook in Christus Jesus was. Hy wat in die gestalte van God was ... het Homself verneder deur die gestalte van 'n slaaf aan te neem en aan mense gelyk te word ... " (Fl 2:5-8). Verstaan ons nou iets meer van Jesus se roeping: "Neem jou kruis op en volg My"? In ons lewens is daar geen plek vir selfsug, selfvertroeteling en selfbejammering nie. Christenskap is dienskneg-wees!
3.3 Derdens het die Here Jesus Sy liefde in algehele nederigheid uitgeleef. Daarom kon Hy vir Sy dissipels sê: " ... leer van My, want Ek is sagmoedig en nederig van hart ... " (Mt 11:29). Niks is meer strydig met ware Christenskap as hoogmoed nie.
4. Ons moet Jesus se lyding navolg (Eng. "suffering")
Hoe kan mens Jesus hierin navolg? Christene moet tog nie lyding soek nie. Natuurlik nie. Ons is nie smartvrate nie! Maar mens kan ook sê dat ons nie lyding ten alle koste moet probeer vermy nie - en volg jy Jesus getrou en kompromieloos, gaan swaarkry, ontbering en smarte vir seker jou pad kruis (Rm 8:17; 2Kor 4:10vv; Kol 1:24).
Petrus gebruik 'n baie sprekende beeld as hy oor lyding in 'n Christen se lewe praat: "Juis hiervoor is julle ook geroep, omdat Christus self vir julle gely en so vir julle ’n voorbeeld gestel het, sodat julle in sy voetspore kan volg" (1Pt 2:21).
Baie interessant is Petrus se woordkeuse. Die woord, "voorbeeld" (Gr. hupogrammos) kom uit die opvoedkundige wêreld van destyds. As 'n kleintjie vir die eerste keer skool toe is, het hy 'n vlak pannetjie vol byewas gekry. Die onderwyser het dan die Griekse alfabet met 'n stilus in die was geskryf - waarna die kleintjie met sy eie stilus versigtig oor en oor die groefies moes volg. So het hy geleidelik gewoond geraak om die letters te vorm. Nou gebruik Petrus hierdie beeld om vir ons te verduidelik hoe versigtig ons tree vir tree in Christus se voetspore moet volg - soos daardie klein seuntjie of dogtertjie die onderwyser se groefies moes volg - al sou dit lyding en vervolging, hoon en smaad vir ons meebring.
Hierdie dinge moet ons nie verbaas nie. Die Here sê daar is 'n kruis wat ons moet opneem in ons navolging van Hom. Die kruis was 'n instrument van teregstelling. Dit sinspeel op die prys van dissipelskap. Gratis is die genade van God; nooit goedkoop nie.
Vervolging en lyding kom vir dissipels tipies op vier maniere tot uitdrukking.
4.1 Eerstens is daar natuurlik properse vervolging. Dit neem verskillende gestaltes aan. Selfs in ons dag moet baie Christene oor die wêreld heen elke jaar die hoogste tol betaal. Duisende sit in tronke vir hul geloof. En elke ware Christen ken tot 'n mindere of meerdere mate verwerping, diskriminasie en spot.
4.2 Tweedens hou gehoorsaamheid dikwels allerlei ontberinge in. Dink aan die swaarkry van party sendelinge wat hulleself in moeilike omstandighede afsloof. Dink aan die plesiere en geriewe van hierdie wêreld wat mens jouself ontsê ter wille van die Here en Sy evangelie. John Wesley het byvoorbeeld vir amper vier jaar grootliks op artappels geleef, sodat hy meer kon hê om vir die armes te gee.
4.3 Derdens is daar ons Hemelse Vader se tugtinge en kastydinge wat alle ware kinders van God deelagtig is. En moenie dink die Landbouer se snoeiskêr is 'n ligtelike saak nie (Jh 15). Het jy al 'n wingerd gesien pas nadat dit gesnoei is. Dis so kaal dat dit lyk asof dit nooit weer gaan herstel nie. Om die beeld van Christus in ons te vorm, sny diep.
4.4 Vierdens is daar die lyding wat die stryd teen die vyande van ons siele meebring. Ons veg die stryd op drie fronte: teen die wêreld, die duiwel en die sondige natuur, Veral laasgenoemde, die vlees, is die ergste. Die stryd daarteen hou net nooit op nie.
5. Ons moet Jesus se ewigheidsgerigtheid navolg
Van die Here Jesus sê die Hebreërskrywer: "Ter wille van die vreugde wat vir Hom in die vooruitsig was, het Hy die kruis verduur sonder om vir die skande daarvan terug te deins .. " (Hb 12:2). Hy was dus duidelik ingestel op die loon wat na kruis en opstanding op Hom gewag het.
Hierin het Paulus sy Here nagevolg: "Almal wat aan ’n wedstryd deelneem, ontsê hulleself allerlei dinge. Hulle doen dit om ’n verganklike oorwinnaarskroon te verkry, maar ons ’n onverganklike. Ek hardloop dan ook soos een wat nie van sy doel onseker is nie; ek slaan soos ’n bokser wat nie in die lug slaan nie. Maar ek oefen my liggaam en bring dit onder beheer, sodat ek nie ander tot die stryd oproep en self nie kwalifiseer nie." (1Kor 9:25-27). En inderdaad was die lourierkrans deurgaans in die apostel se visier.
Om in die lig van die ewigheid te leef, is volgens die Nuwe Testament een van die uitstaande kenmerke van 'n ware gelowige se lewe.
Die groot Amerikaanse prediker en teoloog, Jonathan Edwards, het gereeld gebid: "Lord, please stamp eternity on my eyeballs!"
Troos vir sukkelaars
Die Bybel het baie troos vir die van ons wat gebroke is, omdat ons so ver tekort skiet in ons najaging van die verhewe roeping om Christus te volg.
Iemand wat deur die Gees wederbaar is, se nuwe hart dring hom of haar om die voorbeeld van die Here na te volg. Maar die swakheid van die vlees, die teenstand van die Duiwel, en die suigkragte van die wêreld, bring mislukkings sonder tal mee. Tog bly 'n dissipel se versugting steeds dié van die Psalmdigter: "As ek tog maar net op 'n vastekoers kan bly en my aan U voorskrifte kan hou!" (Ps 119:5).
Vir die opreg-gebrokene herinner die Woord van God weer en weer: sulke mislukkings hef nie jou regverdiging op nie! Onthou, ons verlossing berus ten diepste nie op óns gehoorsaamheid nie, maar op die volmaakte gehoorsaamheid van Chrístus. Ten diepste is redding objektief; dit lê buite ons! Wat sou geword het van ons as dit nie so was nie? Wie sou gered kon word?
Gebrokenheid oor dissipelskap-mislukkings word wonderlik deur die Heilige Gees in ons lewens gebruik. Ons swakheid word soos klokslag in geestelike wins omskep. Midde-in ons mislukkings leer ons ons eie harte en God se standaarde beter ken. Ons leer om sonde meer en meer te haat. Ons raak net dankbaarder oor Christus se volmaakte middelaarskap. En, les bes, groei ons in ons liefde vir die Here. Elke keer as ek die spoor byster raak, as die kruis my in die grond indruk, as ek wanhopig wil opgee, gebruik die Here dit ten goede. My trots word gekasty, my eie-geregtigheid gesnoei, ek kry meer waardering vir genade, ek verlang sterker na die hemel, en ek raak al hoe meer gereed vir die dood. En omdat God se krag in swakheid volbring word (2Kor 12:9-10), word hierdie krom stok - ja, ék - al hoe bruikbaarder om reguit houe mee te slaan.
Onthou, die Here het 'n behae in my hartseer oor my mislukkings. Dawid het dit verstaan: "Die offers van God is 'n gebroke gees; 'n gebroke en verslae hart, sal U, o God, nie verag nie" (Ps 51:19).
Nico van der Walt
E116 - JH 14:1-3 : DIE BRUID VAN CHRISTUS
Dis die aand voor die Here Jesus Christus se kruisiging. Hy is saam met Sy dissipels in die bovertrek. Om regtig te verstaan wat Hy hier vir hulle sê, moet mens die kultuur-historiese agtergrond in ag neem. Kom ons kyk daarna.
Die Joodse huwelik
Die Joodse huweliksluiting het drie fases gehad: die verlowing, die wagperiode en die eenwording.
Die verlowing
'n Verlowing destyds was veel meer gewigtig as tans. Reeds by hierdie geleentheid is die huweliksverbond tussen die man en die vrou gesluit.
Dit is voorafgegaan deur die jongman se besoek aan die pa van die jongmeisie op wie hy sy oog gehad het. Hy het dan sy hartsbegeerte aan die oom bekend gemaak, en as dié hom die versoek laat welgeval het, is daar onderhandel oor 'n bruidsprys, oftewel die lobola. Dit kon hy dadelik en kontant betaal, maar baie dikwels sou hy dit oor 'n tydperk afbetaal. Só moes Jakob byvoorbeeld sewe jaar vir elk van sy twee vrouens werk (Gn 29:18-30).
Die verlowing was 'n uiters gewigtige verbondsluiting, wat geformaliseer is as die twee jongmense saam wyn uit 'n beker gedrink het.
Na hierdie seremonie sou hulle so goed soos man en vrou wees - behalwe dat hulle nie seksueel één sou word nie. Die bruid was nou geheilig, oftewel afgesonder vir die bruidegom, en omgekeerd. Dit was dan ook die staat waarin Josef en Maria was toe sy swanger geraak het met die Messiaskind. Josef se geweldige ontsteltenis toe hy daarvan hoor, is dus heeltemal begryplik.
Die wagperiode
Hierdie tydperk kon jare duur (soos in Jakob se geval), maar twaalf maande was algemeen.
In hierdie tyd het sowel die bruidegom as die bruid bepaalde verantwoordelikhede gehad. Afgesien van die bruidsprys se afbetaling, moes die jongman 'n blyplek vir hom en sy bruid gereedkry. Die bruid weer, moes haarself en haar bruidsuitset, oftewel haar trousseau, gereed kry - en veral haar trourok.
Die eenwording
Wanneer die dag van hulle finale eenwording in die huwelik aangebreek het, het die bruidegom sy bruid gaan haal vir die huweliksfees. Tipies sou hy 'n klomp vriende saamgeneem het, en dikwels het hulle eers teen die aand by haar huis aangekom.
Intussen sou die bruid opgewonde gewag het. Sy het sekerlik snuf in die neus gehad min of meer wanneer die jongmanne sou opdaag, maar uiteraard, in die wêreld van destyds kon dit maklik 'n dag of twee vroeër of later gewees het.
Ook die bruid het vriendinne gehad wat haar bygestaan het. Dikwels het hulle buite gewag om die aankomende manne betyds te sien.
As die bruidegom binne hoorafstand was, sou een van die jongmanne hard roep om die klomp meisies te waarsku dat hulle gereed moet wees.
Uiteindelik sou die klompie jongmense al laggende, singende en dansende terug vertrek na die plek van die huweliksfees. En elkeen sou 'n fakkel of 'n lamp dra om te kan sien. Dis nie moeilik om jou die uitbundige vreugde, opgewondenheid en afwagting van so 'n optog in te dink nie.
'n Hoogtepunt van die fees was wanneer die bruid se sluier gelig is en sy bekendgestel is. Sekerlik het talle snuf in die neus gehad wie sy was, maar nou was dit oop en bloot en amptelik.
Hierdie fees het as 'n reël ook heelwat meer om die lyf gehad as óns onthale vandag. Dit kon so lank soos sewe dae duur! (vgl. Rig 14:12, 14 -18).
Toepassing in die Nuwe Testament
Die Joodse huwelik
Die Joodse huweliksluiting het drie fases gehad: die verlowing, die wagperiode en die eenwording.
Die verlowing
'n Verlowing destyds was veel meer gewigtig as tans. Reeds by hierdie geleentheid is die huweliksverbond tussen die man en die vrou gesluit.
Dit is voorafgegaan deur die jongman se besoek aan die pa van die jongmeisie op wie hy sy oog gehad het. Hy het dan sy hartsbegeerte aan die oom bekend gemaak, en as dié hom die versoek laat welgeval het, is daar onderhandel oor 'n bruidsprys, oftewel die lobola. Dit kon hy dadelik en kontant betaal, maar baie dikwels sou hy dit oor 'n tydperk afbetaal. Só moes Jakob byvoorbeeld sewe jaar vir elk van sy twee vrouens werk (Gn 29:18-30).
Die verlowing was 'n uiters gewigtige verbondsluiting, wat geformaliseer is as die twee jongmense saam wyn uit 'n beker gedrink het.
Na hierdie seremonie sou hulle so goed soos man en vrou wees - behalwe dat hulle nie seksueel één sou word nie. Die bruid was nou geheilig, oftewel afgesonder vir die bruidegom, en omgekeerd. Dit was dan ook die staat waarin Josef en Maria was toe sy swanger geraak het met die Messiaskind. Josef se geweldige ontsteltenis toe hy daarvan hoor, is dus heeltemal begryplik.
Die wagperiode
Hierdie tydperk kon jare duur (soos in Jakob se geval), maar twaalf maande was algemeen.
In hierdie tyd het sowel die bruidegom as die bruid bepaalde verantwoordelikhede gehad. Afgesien van die bruidsprys se afbetaling, moes die jongman 'n blyplek vir hom en sy bruid gereedkry. Die bruid weer, moes haarself en haar bruidsuitset, oftewel haar trousseau, gereed kry - en veral haar trourok.
Die eenwording
Wanneer die dag van hulle finale eenwording in die huwelik aangebreek het, het die bruidegom sy bruid gaan haal vir die huweliksfees. Tipies sou hy 'n klomp vriende saamgeneem het, en dikwels het hulle eers teen die aand by haar huis aangekom.
Intussen sou die bruid opgewonde gewag het. Sy het sekerlik snuf in die neus gehad min of meer wanneer die jongmanne sou opdaag, maar uiteraard, in die wêreld van destyds kon dit maklik 'n dag of twee vroeër of later gewees het.
Ook die bruid het vriendinne gehad wat haar bygestaan het. Dikwels het hulle buite gewag om die aankomende manne betyds te sien.
As die bruidegom binne hoorafstand was, sou een van die jongmanne hard roep om die klomp meisies te waarsku dat hulle gereed moet wees.
Uiteindelik sou die klompie jongmense al laggende, singende en dansende terug vertrek na die plek van die huweliksfees. En elkeen sou 'n fakkel of 'n lamp dra om te kan sien. Dis nie moeilik om jou die uitbundige vreugde, opgewondenheid en afwagting van so 'n optog in te dink nie.
'n Hoogtepunt van die fees was wanneer die bruid se sluier gelig is en sy bekendgestel is. Sekerlik het talle snuf in die neus gehad wie sy was, maar nou was dit oop en bloot en amptelik.
Hierdie fees het as 'n reël ook heelwat meer om die lyf gehad as óns onthale vandag. Dit kon so lank soos sewe dae duur! (vgl. Rig 14:12, 14 -18).
Toepassing in die Nuwe Testament
Baie huweliksbeelde in die Skrif raak nou duideliker.
Die kerk is die bruid van Christus (Op 19:7-8).
Christus het gekom om ons - dié wat waarlik aan Hom behoort - aan Hom te verloof. Die verhouding tussen ons en Hom word ook die verbond genoem. Ook hierdie huwelik is verseël met die drink uit 'n gemeenskaplike beker. Dit geskied nie net eenmaal nie, maar weer en weer (1Kor 11:25). Die kulminering van hierdie verlowing of huwelik sal egter eers eendag gebeur tydens die bruilofsmaal van die Lam (Lk 22:14-18).
Ons hemelse Bruidegom het sommer dadelik die bruidsprys betaal. En wat 'n prys was dit nie! (vgl. AH 52). Vir seker is dit 'n aanduiding van hoe kosbaar Hy die bruid ag.
Toe is die Here Jesus terug na die Vaderhuis toe - om vir ons plek gereed te gaan maak (Jh 14:2-3).
Die kerk is vir Christus afgesonder. Sy flankeer nie met ander minnaars in hierdie wêreld nie - sy raak nie wêreldgelykvormig nie. Sy hou haar besig met die regkry van haar trousseau en trourok.
Wanneer die bruid in haar volheid gereed is, sal Christus terugkom vir die vervolmaking van die huwelik. Dan sal die verlowingstyd verby wees.
Wanneer ons hemelse Bruidegom terugkom, sal Hy 'n gevolg saambring - al die engele (Mt 25:31).
As die Here terugkom, sal die aartsengel roep en God se trompette sal weerklink (1Ts 4:16). En ons sal vir altyd by die Here wees.
In die Vaderhuis sal jubelend feesgevier word. Die Bybel noem dit die bruilofsmaal van die Lam. En dit sal nie net vir sewe dae duur nie, maar vir ewig.
Ook by hierdie geleentheid sal die bruid publiek en finaal bekendgestel word. Só stel Kol 3:4 dit: "Wanneer Christus ... geopenbaar word, dan sal julle ook saam met Hom in heerlikheid geopenbaar word." En Rm 8:19: "Die skepping sien ... daarna uit dat God bekend sal maak wie sy kinders is."
2Kor 11:2-4 : So lyk 'n ware gemeente
As mens 2Kor 11:2-4 lees, sien jy hoe die apostel die gemeente van Korinte beskou. Hy sien hulle as 'n meisie wat hy aan Een Man toegesê het as Sy bruid en wat hy vlekkeloos na Hom toe wil bring. Die man is Christus. Maar hy is bang dat hulle gedagtes weggelei sal word van die onverdeelde en suiwere toewyding aan Christus. Hy sê dit omdat hulle so maklik daarmee genoeë neem as iemand 'n ander Jesus kom verkondig as wat die apostels verkondig. En hulle neem maklik 'n ander gees en 'n ander evangelie aan as wat hulle by Paulus geleer het."
Hier sien Paulus die gemeente as 'n jongmeisie wat aan Christus verloof is. Ja, die kulminering van die huwelik het nog nie plaasgevind nie, maar die verlowing is 'n voldonge feit. En die apostel se taak is om hulle voortdurend hieraan te herinner en aan die verantwoordelikhede wat dit inhou.
Waarvoor beywer die apostel hom met 'n ywer wat van God kom (en stel in die proses 'n voorbeeld vir alle pastors deur die eeue wat sou volg)?
Paulus beywer hom vir die maagdelikheid en vlekkeloosheid van die bruid. Hier gaan dit oor die gemeente se heiligheid (2).
Paulus beywer hom vir die bruid se onverdeelde en suiwere toewyding aan Christus. Hier gaan dit oor die gemeente se liefde vir Christus (3).
Paulus beywer hom dat die bruid nie verlei sal word om 'n ander Jesus, 'n ander gees, of 'n ander evangelie as die ware aan te hang nie. Hier gaan dit oor die waarheid van die gemeente se geloof, oortuigings en toewyding.
As mens bogenoemde in sy volle omvang vertolk, kan jy sê dat dit die hart is van wat die Here van ons verlang. Die res is óf daarby inbegrepe, óf kom vanself, óf is onbelangrik.
Ons sou voorts kon sê dat die gemeente waarvan dit nie waar is nie, 'n ontroue, ontugtige, losbandige en sedelose "kerk" is.
'n Heilige bruid
Hoe lyk 'n heilige bruid, oftewel gemeente? (Onthou, die mense en nie die instituut nie, is die gemeente).
Mens sou lank hieroor kon praat. Maar dinge wat die Woord van God baie sterk beklemtoon, is onder meer die volgende (die OAV word veral aangehaal):
'n Ware gemeente jaag dit na om sonder vlek of rimpel voor die Here én voor die wêreld te leef - heilig en sonder gebrek (Ef 5:25-27).
'n Ware gemeente weet dat vriendskap met die wêreld, vyandskap met God is (Jk 4:4). Daarom vlug hulle vir die begeerlikheid van die vlees en die oë, asook die grootsheid van die lewe (1Jh 2:16).
'n Ware gemeente dien nie God én Mammon nie. Hulle weet die godsaligheid saam met vergenoegdheid is 'n groot wins (1Tm 6:6).
'n Ware gemeente weet hulle is vreemdelinge en bywoners in hierdie wêreld. Hulle is op pad na die ewige stad as vrou van Christus. Daarom slaan hulle nie hulle penne híér te diep in nie.
'n Ware gemeente ken die vrese van die Here en bewe vir Sy Woord (Jes 66:2).
'n Ware gemeente word deur godvrugtige ouderlinge gelei en bewaak hulle nagmaalstafel.
'n Ware gemeente maak erns met hulle onderlinge verhoudinge.
'n Verliefde bruid
Kan 'n huwelik voltrek word as die bruid in die verlowingstyd met ander minnaars flankeer en haar bruidegom nie meer liefhet nie? In Op 2 lees ons dat ons werke, arbeid en volharding nikswerd is nie as ons ons eerste liefde verloor het. En Jh 17:3 sê vir ons baie duidelik dat Christenskap nie die najaag van 'n ideologie is nie, maar 'n persoonlike verhouding. Daarom is gebed so belangrik - dis die bruid se liefdesbriewe. Elke bruid droom oor haar huwelik. Net so bedink Christene gereeld "die dinge wat daarbo is" (Kol 3:1-4). Hulle het die Here se verskyning lief (2Tm 4:8). Hulle is heelhartig ingestel op Christus en Sy eer - Hy vul hulle hele blikveld.
'n Waarheidsbruid
Ware gelowiges ondersoek hulself gedurig of hulle nie besig is met 'n ander Jesus, 'n ander gees of 'n ander evangelie nie. Daarom is die prediking in só 'n gemeente ondersoekend en deurtastend.
Jesus roep ons om ons kruis op te neem, maar talle gemeentes roep mense om hulle in 'n "ander Jesus" se Naam te kom geniet. Selde hoor jy in so 'n gemeente dat mens moet afsien van jou dierbares en jouself en jou besittings. Dikwels word só gevlug vir die dwaling van verlossing deur werke, dat 'n verlossing sonder gehoorsaamheid gepreek word.
En word daar nie dikwels 'n "ander gees" gepreek nie? Hierdie gees wederbaar mense sodat niemand dit agterkom nie. En sy taak is om van Christenskap 'n bokjol te maak.
En 'n "ander evangelie" preek vir helgedoemdes "vrede, vrede". Dis nie tweesnydend nie.
Die trourok
Hoe berei die bruid haar trourok voor? Openbaring 19:7-8 sê vir ons. Elke regverdige daad is nóg 'n stekie daarin. As jy dan inderdaad in Christus is, hoe gaan jy eendag voor Hom staan - met 'n asemrowende trourok en 'n sleep, of halfkaal met net die minimum om jou skaamte te bedek?
Nico van der Walt
Wednesday, July 31, 2013
E264 - JH 13:1-17 - IS JY REGTIG 'N NAVOLGER VAN DIE HERE JESUS?
Mt 16:15-16
As die Here Jesus Sy dissipels vra of hulle weet wie Hy is, antwoord Petrus namens hulle: "U is die Christus, die Seun van die lewende God."
Hulle het dus geweet dat Jesus die Messias was - die Here, die Koning.
Sekerlik sou hulle baie hieroor nagedink het. En hulle sou verder gedink het: 'n koning het nie net onderdane nie, maar hy het ook helpers, adjudante, 'n kabinet, ministers.
Sonder twyfel was dit nie vir spek en boontjies dat Hy húlle twaalf uitgekies het om orals saam met Hom te wees nie - nou al vir 2 jaar. Dis so duidelik soos daglig - vir seker gaan húlle Sy kabinet word as Hy eers die troon oorvat.
Daar het egter één tergende raaisel oorgebly. In 'n kabinet is daar altyd 'n eerste minister! En wie gaan Jesus vir hierdie hoë amp kies? Hierdie vraag het gewis die ambisie hoog in hulle laat opvlam.
Mt 18:1-4
In die komende dae en weke sou hulle baie getob het oor wie die hoogste pos gaan kry. Sonder twyfel sou hy uit hulle geledere kom!.
Dan besluit hulle om die Here reguit te vra: "Wie is die belangrikste in die koninkryk van die hemele?"
Jesus roep dan 'n klein kindjie om by Hom te kom staan. "Wie homself gering ag soos hierdie kindjie, hy is die belangrikste in die koninkryk van die hemel." Trouens, sê Hy, as julle nie verander en soos kindertjies word nie, sal julle nie eers in die koninkryk kom nie - wat staan nog die grootste daarin wees.
Duidelik weet die Here wat in die dissipels se agterkoppe sit. Vandaar hierdie antwoord. Vergeet van die premierskap, sê Hy, maak allereers seker dat julle wel in die koninkryk kom. Dis tog die belangrikste!
Waarlik, hierdie is 'n uitspraak van die Here Jesus wat ons nie ligtelik durf opneem nie! Maar hiervan verstaan die klompie dissipels niks nie.
Mk 9:33-37
Dis 'n ruk later. Hulle is op pad. Dan kry die dissipels stry oor wie van hulle die belangrikste is.
In Kapernaum begin die Here hulle dan met groot geduld leer: As iemand die eerste wil wees, moet hy nie omgee om laaste te wees nie. En hy moet bereid wees om almal se dienaar te wees.
Hier wil die Here dus beklemtoon dat daar in Sy koninkryk 'n baie hoë premie op diensbaarheid gestel word.
Hy laat dan 'n kindjie tussen hulle staan en sê: "Elkeen wat so 'n kindjie in my Naam ontvang, ontvang My ... ook vir Hom wat My gestuur het." Hierdie is 'n sprekende voorbeeld. Kindertjies gee nie om as grootmense hulle rondstuur nie. Trouens, hulle is baie trots daarop as 'n oom of tannie hulle só vertrou. Selfs meer as vandag het kinders in die wêreld van destyds geen status gehad nie. En allermins het hulle opdragte gegee; nee, hulle het opdragte ontvang. Dit was vir hulle 'n eer om die grootmense se stuurjongens te wees.
Maar oënskynlik het die dissipels steeds nie verstaan nie - want onmiddellik hierna lees ons van nog 'n voorval..
Mt 19:13-15; Mk 10:13-16; Lk 18:15-17
As die mense hulle kindertjies na Jesus toe bring sodat Hy hulle kan aanraak, stamp die dissipels hulle daarteen. Maar Hy sê, nee, Hy wil juis hê die kinders moet na Hom toe kom - omdat die koninkryk van God vir mense soos die kinders is. Trouens, dis 'n absolute voorwaarde vir ingang in die koninkryk. Mens wil amper wonder of Jesus homself nie verspreek nie. Of is dit dalk 'n drukfout? Maar, nee, Hy gebruik die voorbeeld weer en weer
Sonder twyfel stel die Here 'n hoë premie op die voorbeeld van hierdie geen-status-mensies. Hoe moet mens dit vertolk.?
Die antwoord lê daarin dat Christus se koninkryk 'n andersom koninkryk is. En tipies van hierdie koninkryk is opregtheid en diensbaarheid, asook ongeërgdheid oor kleur en titels en aansien en rykdom. Dis hoe kinders is. Presies só moet ons ook wees. Trouens, ons moet al hoe meer so word. Waarlik, niks is meer strydig met die koninkryk van die hemele as snobisme en ambisie en naywer nie.
Maar steeds het die dissipels nie verstaan nie. En kennelik het hulle bly wonder wie van hulle nommer een gaan word in die komende koninkryk.
Mt 20:20-28
Dis omtrent ses maande na die vorige insident. Jesus en Sy manne is op pad na Jerusalem (17-19). Sonder twyfel weet hulle: nou gaan die dinge begin gebeur. In die hoofstad gaan die poppe dans!
Jakobus en Johannes se ma is ook saam met hulle. Sy besef die tyd raak min en sy sal vinnig moet spring. Met ambisie wat in haar brand, gaan sy na Jesus toe. Reguit vra sy vir Hom of haar seuns nommer 1 en 2 in Sy koninkryk kan wees - of nog beter, nommer 1a en 1b. Jesus moet darem in gedagte hou dat hulle 'n ryk pa het (Mk 1:20). Nog meer, hulle beweeg lankal reeds saam met Petrus in Jesus se binnekring. En as daar een man is wat sy wil voorspring, is dit die voortvarende Petrus.
In v.22-23 lees ons hoe Jesus haar antwoord - en vir die twee seuns, wat duidelik geweet het wat hulle ma vir die Here gaan vra. Hulle was immers net 'n halftree agter haar, of so lyk dit. Nee, sê die Here , dis Sy Vader se prerogatief om te besluit oor mense se posisie en status eendag in die koninkryk van die hemel.
Duidelik verstaan die dissipels steeds nie dat prominensie in die koninkryk van Christus uitgemeet word met die maatstok van nederigheid en diensbaarheid. As Hy dus voortgaan om met eindelose geduld hierdie beginsel weer op hulle harte te druk (teen hierdie tyd luister al die dissipels), praat Hy in meer uitdruklike terme as ooit vantevore. Elkeen wat in Sy koninkryk groot wil wees, moet allermins baasspelerig en grootmeneer wees, maar veeleerder diensbaar by uitnemendheid. Nou draai Jesus nie meer doekies om nie - mens moet 'n "dienaar" word (Gr. diakonos, 'n bediende) (v.26). En as jy die eerste wil wees, moet jy almal se "slaaf" wees (Gr. doulos, 'n slaaf) (v.27).
Onthou, in die antieke wêreld het 'n slaaf geen regte gehad nie; uiters dalk 'n paar voorregte (Lk 17:7-10). Iets soos werksure, byvoordele, vakbonde en waardering het nie bestaan nie.
Die les van hierdie stukkie interaksie tussen die Here en Sy dissipels kan dus só saamgevat word: Grootheid in die koninkryk word gemeet met die maatstok van diensbaarheid.
Lk 22:24-27
Dis 'n dag voor die kruisiging. Die dissipels is vol afwagting. Hulle ambisie bereik 'n hoogtepunt. In Jerusalem is spanning en druk besig om rondom Jesus op te bou. Iets móét nou begin gebeur!
Dan ontstaan daar weer 'n gestry tussen die dissipels oor wie van hulle die belangrikste is.
Baie geduldig leer die Here Jesus weer vir hulle dieselfde les as die vorige kere. Mens kan jou indink hoe elkeen van hulle baie verleë en kop onderstebo na Hom luister: "die belangrikste onder julle moet soos die geringste wees, en die een wat die leier is soos die een wat dien ... Ek is in julle kring soos die een wat dien."
Jh 13:1-17
Daardie selfde aand is Jesus en Sy dissipels in 'n bovertrek saam om die paasmaaltyd te vier. Judas is ook daar, hoewel hy reeds besluit het om Jesus te verraai.
Eensklaps staan Jesus op, trek Sy bokleed uit en bind 'n handoek om sy lyf vas. Dan gooi Hy water in 'n wasskottel. Die dissipels se oë is vasgenael op Hom en die atmosfeer kan met 'n mes gesny word.
Die dissipels verstaan maar te goed wat aan die gang is. Mense het destyds sandale gedra. En in daardie dorre wêreld, met sy snuifgetrapte stofpaaie, was jou voete behoorlik vuil teen die tyd dat jy by jou bestemming aangekom het. Dit was dan ook die gebruik dat gaste hulle skoeisel by die voordeur gelos het, om dit eers weer aan te trek as hulle vertrek.
Aangesien mens toe nie aan 'n tafel gesit het vir ete nie, maar op jou sy en elmboog gelê het, het dit beteken dat jou voete nie ver van die tafelgenoot langs jou se neus af was nie. Daarom was dit gebruik om gaste se voete te was voordat hulle plek inneem by die lae "tafel".
As 'n gasheer 'n vermoënde man was, sou een van sy slawe die gaste se voete gewas het - gewoonlik sy mees junior slaaf, aangesien dit as 'n baie nederige werk geag is. Was daar nie 'n slaaf beskikbaar nie, sou die gasheer óf een van die jonger besoekers die taak verrig het.
In doodse stilte (kan ek my voorstel) stap Jesus dan na die naaste dissipel toe, kniel by hom, was sy voete, en droog dit rustig af met die handoek. Dan tel Hy die skottel op en beweeg na die volgende dissipel toe. En hoewel Jesus presies weet dat Judas Iskariot op die punt is om Hom te verraai, was Hy ook díé se voete.
As Hy egter by Petrus kom, reageer die impulsiewe karakter op 'n tipiese manier: "Here, gaan U mý voete was?" "As Ek jou nie was nie, het jy nie deel aan My nie", is Jesus se respons dan. Petrus verstaan kennelik iets van die implikasies van Jesus se woorde en roep gevolglik uit: "Here, dan nie net my voete nie, maar ook my hande en my gesig!" (v. 6-10).
Uiteindelik voltooi Jesus die sirkel en die dissipels kan die ete met skoon voete nuttig. Nie dat dít op sigself is waaroor dit gegaan het nie. Want dit lyk immers asof die Here self die ete met stofbesmeerde voete genuttig het, want ons lees nie dat iemand Sý voete gewas het nie.
As die Here Sy bokleed aantrek en weer Sy plek inneem, hou twaalf paar oë Sy elke beweging in doodse stilte dop. "Verstaan julle wat Ek vir julle gedoen het?" (12).
In v.13 bevestig Jesus Sy gesag om sulke lewensbepalende lering vir hulle te gee. En inderdaad is die opdrag wat Hy nou vir Sy dissipels gaan gee rigtinggewend vir elkeen wat dit ernstig opneem en daarvolgens begin leef.
Ons vind die opdrag in v.14: "As Ek, wat julle Here en julle Leermeester is, dan julle voete gewas het, behoort julle ook mekaar se voete te was." Die Grieks beklemtoon dat dit nie 'n eenmalige aksie moet wees nie, maar 'n gereelde handeling - weer en weer - 'n lewensgewoonte. Hulle was waarskynlik verras. Miskien het hulle verwag dat Hy sou sê: "As Ek, julle Here, julle voete gewas het, behoort julle nou ook Mý voete te was." Maar wat hulle nog moet leer, is dat 'n mens Hóm dien as jy Sy broers en susters dien.
In v.15-17 gee Hy die bevel uitdruklik en onmiskenbaar: Hy het vir hulle die voorbeeld gestel en nou gee Hy die opdrag in soveel woorde. Daar kan dus geen misverstand wees nie. En dis 'n sleutel tot 'n lewe van saligheid. En let op hoe Hy afsluit: "As julle hierdie dinge weet, salig is julle as julle dit doen."
Wat sê dit alles vir jou en my?
Natuurlik het hierdie roeping tot diensbaarheid diep en ingrypende implikasies vir elke dissipel van die Here Jesus. En ons sou lank daarmee kon besig wees. Maar kom ons kyk net na die basiese roeping in die algemeen - en wat dit vir ons inhou.
Ons kan aanvaar dat die beginsel van diensbaarheid uiteindelik lewensveranderend in die apostels se harte vasgelê is. Nooit was hulle lewens ooit weer dieselfde nie, veral nie na die vervulling met die Heilige Gees op die Pinksterdag nie. Só radikaal gehoorsaam het hulle hierdie roeping tot diensbaarheid uitgeleef, dat die lewens wat hulle gelei het die wêreldgeskiedenis verander het. En tot vandag toe, tweeduisend jaar later, is hulle name steeds aan dermiljoene mense bekend.
Waarlik, hulle lewens het volledig opgegaan in diens, in voetewas. Dit het natuurlik 'n bepaalde koers ingeslaan volgens die Here se roeping (dit geld vir elkeen van ons; ons roeping is uniek en persoonlik). Wat hulle betref, kan 'n mens waarlik vra: kan 'n mens jou naaste - en uiteraard ook ons Saligmaker - meer uitnemend dien, as om die boodskap van die ewige saligheid ver en wyd uit te dra. En dis waarin hierdie manne se lewens hierna volledig opgegaan het, ten spyte van die verskriklike ontbering en lyding wat dit ingehou het. Trouens, een en elkeen van hulle - met die uitsondering van Johannes - het uiteindelik 'n marteldood gesterf, omdat hulle geweier het om af te sien van hierdie roeping. En wat Johannes betref, het hy so geweldig gely oor sy gehoorsaamheid, dat hy waarskynlik sou verkies het om eerder soos die ander te sterf.
Ek dink jy sal saamstem, beswaarlik was daar iets in die Here Jesus se opdragte aan Sy dissipels wat Hy sterker beklemtoon het as die roeping tot diensbaarheid.
En ons vandag, is hierdie roeping werklik ook op ons van toepassing? Vir seker!
Goed, ons roeping mag anders wees as díé van die apostels. Maar sonder twyfel word een en elkeen van ons wat beweer dat ons navolgers van Christus is, geroep om voetwassers te wees. En onthou, die werkwoordsvorme wat Jesus in v.14-15 gebruik, praat uitdruklik van voortdurende handeling. En al is ons besondere roeping anders, het Jesus en die apostels vir ons gedemonstreer hoe gehoorsaamheid uitgeleef moet word. Só besig was hulle met die uitnemende, dat hulle nie tyd gehad het vir die belangrike nie - om van die irrelevante nie eers te praat nie. Dit was hulle lewenshartstog!
Sekerlik is geloof in Christus meer fundamenteel as gehoorsaamheid en diensbaarheid. Want dis deur geloof - en deur geloof alleen - dat ons gered word. Geloof op sigself is egter subjektief en innerlik - en as sodanig is geloof onsigbaar. Maar die Bybel leer dat ware saligmakende geloof nie onsigbaar kan bly nie. Dit mond sonder uitsondering uit in gehoorsaamheid en diensbaarheid. En so word geloof dan duidelik sigbaar. Trouens, Jk 2 is duidelik: geloof sonder werke is dood. En op geen wyse kom ware geloof duideliker tot uitdrukking as in 'n lewe van gehoorsame diensbaarheid nie. Omdat die ware kerk dit al vir eeue verstaan, het 'n Latynse spreuk tydens die 16de eeuse reformasie ontstaan: sola fides justificat, sed non fides sola est - alleen geloof regverdig, maar nie geloof wat alleen is nie.
Niemand hoef dus te wonder of hy of sy saligmakende geloof het nie - jou lewe wys dit uit. En dis glashelder duidelik!
Vra jouself dus af en antwoord so eerlik moontlik: Ly ek 'n lewe van liefdesdiens, sonder om ingestel te wees op kompensasie van watter aard ook al? Doen ek dit uit dankbaarheid vir die diensbaarheid van die Here Jesus in my belang, en in gehoorsaamheid aan Hom as my Koning?
Jou antwoord, mits dit eerlik is, sal vir jou sê of jy gehoorsaam leef al dan nie. Vir die gehoorsames kan ek dan met vrymoedigheid sê: jou lewe dui daarop dat jy waarlik gered is. Vir die ongehoorsames kan ek ongelukkig niks sê nie. Ek het nie die gesag daarvoor nie. Maar wat ek wel kan sê, is dat jy baie seker moet maak of jy inderdaad gered is. Want nêrens, dink ek, gee die Bybel vir 'n ongehoorsame (en wat ongehoorsaam bly) die versekering van redding nie.
Nico van der Walt
As die Here Jesus Sy dissipels vra of hulle weet wie Hy is, antwoord Petrus namens hulle: "U is die Christus, die Seun van die lewende God."
Hulle het dus geweet dat Jesus die Messias was - die Here, die Koning.
Sekerlik sou hulle baie hieroor nagedink het. En hulle sou verder gedink het: 'n koning het nie net onderdane nie, maar hy het ook helpers, adjudante, 'n kabinet, ministers.
Sonder twyfel was dit nie vir spek en boontjies dat Hy húlle twaalf uitgekies het om orals saam met Hom te wees nie - nou al vir 2 jaar. Dis so duidelik soos daglig - vir seker gaan húlle Sy kabinet word as Hy eers die troon oorvat.
Daar het egter één tergende raaisel oorgebly. In 'n kabinet is daar altyd 'n eerste minister! En wie gaan Jesus vir hierdie hoë amp kies? Hierdie vraag het gewis die ambisie hoog in hulle laat opvlam.
Mt 18:1-4
In die komende dae en weke sou hulle baie getob het oor wie die hoogste pos gaan kry. Sonder twyfel sou hy uit hulle geledere kom!.
Dan besluit hulle om die Here reguit te vra: "Wie is die belangrikste in die koninkryk van die hemele?"
Jesus roep dan 'n klein kindjie om by Hom te kom staan. "Wie homself gering ag soos hierdie kindjie, hy is die belangrikste in die koninkryk van die hemel." Trouens, sê Hy, as julle nie verander en soos kindertjies word nie, sal julle nie eers in die koninkryk kom nie - wat staan nog die grootste daarin wees.
Duidelik weet die Here wat in die dissipels se agterkoppe sit. Vandaar hierdie antwoord. Vergeet van die premierskap, sê Hy, maak allereers seker dat julle wel in die koninkryk kom. Dis tog die belangrikste!
Waarlik, hierdie is 'n uitspraak van die Here Jesus wat ons nie ligtelik durf opneem nie! Maar hiervan verstaan die klompie dissipels niks nie.
Mk 9:33-37
Dis 'n ruk later. Hulle is op pad. Dan kry die dissipels stry oor wie van hulle die belangrikste is.
In Kapernaum begin die Here hulle dan met groot geduld leer: As iemand die eerste wil wees, moet hy nie omgee om laaste te wees nie. En hy moet bereid wees om almal se dienaar te wees.
Hier wil die Here dus beklemtoon dat daar in Sy koninkryk 'n baie hoë premie op diensbaarheid gestel word.
Hy laat dan 'n kindjie tussen hulle staan en sê: "Elkeen wat so 'n kindjie in my Naam ontvang, ontvang My ... ook vir Hom wat My gestuur het." Hierdie is 'n sprekende voorbeeld. Kindertjies gee nie om as grootmense hulle rondstuur nie. Trouens, hulle is baie trots daarop as 'n oom of tannie hulle só vertrou. Selfs meer as vandag het kinders in die wêreld van destyds geen status gehad nie. En allermins het hulle opdragte gegee; nee, hulle het opdragte ontvang. Dit was vir hulle 'n eer om die grootmense se stuurjongens te wees.
Maar oënskynlik het die dissipels steeds nie verstaan nie - want onmiddellik hierna lees ons van nog 'n voorval..
Mt 19:13-15; Mk 10:13-16; Lk 18:15-17
As die mense hulle kindertjies na Jesus toe bring sodat Hy hulle kan aanraak, stamp die dissipels hulle daarteen. Maar Hy sê, nee, Hy wil juis hê die kinders moet na Hom toe kom - omdat die koninkryk van God vir mense soos die kinders is. Trouens, dis 'n absolute voorwaarde vir ingang in die koninkryk. Mens wil amper wonder of Jesus homself nie verspreek nie. Of is dit dalk 'n drukfout? Maar, nee, Hy gebruik die voorbeeld weer en weer
Sonder twyfel stel die Here 'n hoë premie op die voorbeeld van hierdie geen-status-mensies. Hoe moet mens dit vertolk.?
Die antwoord lê daarin dat Christus se koninkryk 'n andersom koninkryk is. En tipies van hierdie koninkryk is opregtheid en diensbaarheid, asook ongeërgdheid oor kleur en titels en aansien en rykdom. Dis hoe kinders is. Presies só moet ons ook wees. Trouens, ons moet al hoe meer so word. Waarlik, niks is meer strydig met die koninkryk van die hemele as snobisme en ambisie en naywer nie.
Maar steeds het die dissipels nie verstaan nie. En kennelik het hulle bly wonder wie van hulle nommer een gaan word in die komende koninkryk.
Mt 20:20-28
Dis omtrent ses maande na die vorige insident. Jesus en Sy manne is op pad na Jerusalem (17-19). Sonder twyfel weet hulle: nou gaan die dinge begin gebeur. In die hoofstad gaan die poppe dans!
Jakobus en Johannes se ma is ook saam met hulle. Sy besef die tyd raak min en sy sal vinnig moet spring. Met ambisie wat in haar brand, gaan sy na Jesus toe. Reguit vra sy vir Hom of haar seuns nommer 1 en 2 in Sy koninkryk kan wees - of nog beter, nommer 1a en 1b. Jesus moet darem in gedagte hou dat hulle 'n ryk pa het (Mk 1:20). Nog meer, hulle beweeg lankal reeds saam met Petrus in Jesus se binnekring. En as daar een man is wat sy wil voorspring, is dit die voortvarende Petrus.
In v.22-23 lees ons hoe Jesus haar antwoord - en vir die twee seuns, wat duidelik geweet het wat hulle ma vir die Here gaan vra. Hulle was immers net 'n halftree agter haar, of so lyk dit. Nee, sê die Here , dis Sy Vader se prerogatief om te besluit oor mense se posisie en status eendag in die koninkryk van die hemel.
Duidelik verstaan die dissipels steeds nie dat prominensie in die koninkryk van Christus uitgemeet word met die maatstok van nederigheid en diensbaarheid. As Hy dus voortgaan om met eindelose geduld hierdie beginsel weer op hulle harte te druk (teen hierdie tyd luister al die dissipels), praat Hy in meer uitdruklike terme as ooit vantevore. Elkeen wat in Sy koninkryk groot wil wees, moet allermins baasspelerig en grootmeneer wees, maar veeleerder diensbaar by uitnemendheid. Nou draai Jesus nie meer doekies om nie - mens moet 'n "dienaar" word (Gr. diakonos, 'n bediende) (v.26). En as jy die eerste wil wees, moet jy almal se "slaaf" wees (Gr. doulos, 'n slaaf) (v.27).
Onthou, in die antieke wêreld het 'n slaaf geen regte gehad nie; uiters dalk 'n paar voorregte (Lk 17:7-10). Iets soos werksure, byvoordele, vakbonde en waardering het nie bestaan nie.
Die les van hierdie stukkie interaksie tussen die Here en Sy dissipels kan dus só saamgevat word: Grootheid in die koninkryk word gemeet met die maatstok van diensbaarheid.
Lk 22:24-27
Dis 'n dag voor die kruisiging. Die dissipels is vol afwagting. Hulle ambisie bereik 'n hoogtepunt. In Jerusalem is spanning en druk besig om rondom Jesus op te bou. Iets móét nou begin gebeur!
Dan ontstaan daar weer 'n gestry tussen die dissipels oor wie van hulle die belangrikste is.
Baie geduldig leer die Here Jesus weer vir hulle dieselfde les as die vorige kere. Mens kan jou indink hoe elkeen van hulle baie verleë en kop onderstebo na Hom luister: "die belangrikste onder julle moet soos die geringste wees, en die een wat die leier is soos die een wat dien ... Ek is in julle kring soos die een wat dien."
Jh 13:1-17
Daardie selfde aand is Jesus en Sy dissipels in 'n bovertrek saam om die paasmaaltyd te vier. Judas is ook daar, hoewel hy reeds besluit het om Jesus te verraai.
Eensklaps staan Jesus op, trek Sy bokleed uit en bind 'n handoek om sy lyf vas. Dan gooi Hy water in 'n wasskottel. Die dissipels se oë is vasgenael op Hom en die atmosfeer kan met 'n mes gesny word.
Die dissipels verstaan maar te goed wat aan die gang is. Mense het destyds sandale gedra. En in daardie dorre wêreld, met sy snuifgetrapte stofpaaie, was jou voete behoorlik vuil teen die tyd dat jy by jou bestemming aangekom het. Dit was dan ook die gebruik dat gaste hulle skoeisel by die voordeur gelos het, om dit eers weer aan te trek as hulle vertrek.
Aangesien mens toe nie aan 'n tafel gesit het vir ete nie, maar op jou sy en elmboog gelê het, het dit beteken dat jou voete nie ver van die tafelgenoot langs jou se neus af was nie. Daarom was dit gebruik om gaste se voete te was voordat hulle plek inneem by die lae "tafel".
As 'n gasheer 'n vermoënde man was, sou een van sy slawe die gaste se voete gewas het - gewoonlik sy mees junior slaaf, aangesien dit as 'n baie nederige werk geag is. Was daar nie 'n slaaf beskikbaar nie, sou die gasheer óf een van die jonger besoekers die taak verrig het.
In doodse stilte (kan ek my voorstel) stap Jesus dan na die naaste dissipel toe, kniel by hom, was sy voete, en droog dit rustig af met die handoek. Dan tel Hy die skottel op en beweeg na die volgende dissipel toe. En hoewel Jesus presies weet dat Judas Iskariot op die punt is om Hom te verraai, was Hy ook díé se voete.
As Hy egter by Petrus kom, reageer die impulsiewe karakter op 'n tipiese manier: "Here, gaan U mý voete was?" "As Ek jou nie was nie, het jy nie deel aan My nie", is Jesus se respons dan. Petrus verstaan kennelik iets van die implikasies van Jesus se woorde en roep gevolglik uit: "Here, dan nie net my voete nie, maar ook my hande en my gesig!" (v. 6-10).
Uiteindelik voltooi Jesus die sirkel en die dissipels kan die ete met skoon voete nuttig. Nie dat dít op sigself is waaroor dit gegaan het nie. Want dit lyk immers asof die Here self die ete met stofbesmeerde voete genuttig het, want ons lees nie dat iemand Sý voete gewas het nie.
As die Here Sy bokleed aantrek en weer Sy plek inneem, hou twaalf paar oë Sy elke beweging in doodse stilte dop. "Verstaan julle wat Ek vir julle gedoen het?" (12).
In v.13 bevestig Jesus Sy gesag om sulke lewensbepalende lering vir hulle te gee. En inderdaad is die opdrag wat Hy nou vir Sy dissipels gaan gee rigtinggewend vir elkeen wat dit ernstig opneem en daarvolgens begin leef.
Ons vind die opdrag in v.14: "As Ek, wat julle Here en julle Leermeester is, dan julle voete gewas het, behoort julle ook mekaar se voete te was." Die Grieks beklemtoon dat dit nie 'n eenmalige aksie moet wees nie, maar 'n gereelde handeling - weer en weer - 'n lewensgewoonte. Hulle was waarskynlik verras. Miskien het hulle verwag dat Hy sou sê: "As Ek, julle Here, julle voete gewas het, behoort julle nou ook Mý voete te was." Maar wat hulle nog moet leer, is dat 'n mens Hóm dien as jy Sy broers en susters dien.
In v.15-17 gee Hy die bevel uitdruklik en onmiskenbaar: Hy het vir hulle die voorbeeld gestel en nou gee Hy die opdrag in soveel woorde. Daar kan dus geen misverstand wees nie. En dis 'n sleutel tot 'n lewe van saligheid. En let op hoe Hy afsluit: "As julle hierdie dinge weet, salig is julle as julle dit doen."
Wat sê dit alles vir jou en my?
Natuurlik het hierdie roeping tot diensbaarheid diep en ingrypende implikasies vir elke dissipel van die Here Jesus. En ons sou lank daarmee kon besig wees. Maar kom ons kyk net na die basiese roeping in die algemeen - en wat dit vir ons inhou.
Ons kan aanvaar dat die beginsel van diensbaarheid uiteindelik lewensveranderend in die apostels se harte vasgelê is. Nooit was hulle lewens ooit weer dieselfde nie, veral nie na die vervulling met die Heilige Gees op die Pinksterdag nie. Só radikaal gehoorsaam het hulle hierdie roeping tot diensbaarheid uitgeleef, dat die lewens wat hulle gelei het die wêreldgeskiedenis verander het. En tot vandag toe, tweeduisend jaar later, is hulle name steeds aan dermiljoene mense bekend.
Waarlik, hulle lewens het volledig opgegaan in diens, in voetewas. Dit het natuurlik 'n bepaalde koers ingeslaan volgens die Here se roeping (dit geld vir elkeen van ons; ons roeping is uniek en persoonlik). Wat hulle betref, kan 'n mens waarlik vra: kan 'n mens jou naaste - en uiteraard ook ons Saligmaker - meer uitnemend dien, as om die boodskap van die ewige saligheid ver en wyd uit te dra. En dis waarin hierdie manne se lewens hierna volledig opgegaan het, ten spyte van die verskriklike ontbering en lyding wat dit ingehou het. Trouens, een en elkeen van hulle - met die uitsondering van Johannes - het uiteindelik 'n marteldood gesterf, omdat hulle geweier het om af te sien van hierdie roeping. En wat Johannes betref, het hy so geweldig gely oor sy gehoorsaamheid, dat hy waarskynlik sou verkies het om eerder soos die ander te sterf.
Ek dink jy sal saamstem, beswaarlik was daar iets in die Here Jesus se opdragte aan Sy dissipels wat Hy sterker beklemtoon het as die roeping tot diensbaarheid.
En ons vandag, is hierdie roeping werklik ook op ons van toepassing? Vir seker!
Goed, ons roeping mag anders wees as díé van die apostels. Maar sonder twyfel word een en elkeen van ons wat beweer dat ons navolgers van Christus is, geroep om voetwassers te wees. En onthou, die werkwoordsvorme wat Jesus in v.14-15 gebruik, praat uitdruklik van voortdurende handeling. En al is ons besondere roeping anders, het Jesus en die apostels vir ons gedemonstreer hoe gehoorsaamheid uitgeleef moet word. Só besig was hulle met die uitnemende, dat hulle nie tyd gehad het vir die belangrike nie - om van die irrelevante nie eers te praat nie. Dit was hulle lewenshartstog!
Sekerlik is geloof in Christus meer fundamenteel as gehoorsaamheid en diensbaarheid. Want dis deur geloof - en deur geloof alleen - dat ons gered word. Geloof op sigself is egter subjektief en innerlik - en as sodanig is geloof onsigbaar. Maar die Bybel leer dat ware saligmakende geloof nie onsigbaar kan bly nie. Dit mond sonder uitsondering uit in gehoorsaamheid en diensbaarheid. En so word geloof dan duidelik sigbaar. Trouens, Jk 2 is duidelik: geloof sonder werke is dood. En op geen wyse kom ware geloof duideliker tot uitdrukking as in 'n lewe van gehoorsame diensbaarheid nie. Omdat die ware kerk dit al vir eeue verstaan, het 'n Latynse spreuk tydens die 16de eeuse reformasie ontstaan: sola fides justificat, sed non fides sola est - alleen geloof regverdig, maar nie geloof wat alleen is nie.
Niemand hoef dus te wonder of hy of sy saligmakende geloof het nie - jou lewe wys dit uit. En dis glashelder duidelik!
Vra jouself dus af en antwoord so eerlik moontlik: Ly ek 'n lewe van liefdesdiens, sonder om ingestel te wees op kompensasie van watter aard ook al? Doen ek dit uit dankbaarheid vir die diensbaarheid van die Here Jesus in my belang, en in gehoorsaamheid aan Hom as my Koning?
Jou antwoord, mits dit eerlik is, sal vir jou sê of jy gehoorsaam leef al dan nie. Vir die gehoorsames kan ek dan met vrymoedigheid sê: jou lewe dui daarop dat jy waarlik gered is. Vir die ongehoorsames kan ek ongelukkig niks sê nie. Ek het nie die gesag daarvoor nie. Maar wat ek wel kan sê, is dat jy baie seker moet maak of jy inderdaad gered is. Want nêrens, dink ek, gee die Bybel vir 'n ongehoorsame (en wat ongehoorsaam bly) die versekering van redding nie.
Nico van der Walt
E259 - Rm 5:12-21 - ADAM EN CHRISTUS - die hart van Romeine
Ons het reeds in diepte gekyk na Rm 5:1-11 (E202-E207), waar die apostel oor die vrug van regverdiging skryf. Nou begin hy in 5:12 oënskynlik met 'n totaal ander tema. Dit is so. En tog begin hy die gedeelte met "daarom" (OAV), wat impliseer dat daar 'n verband met die voorafgaande is. Om hierdie verband te verstaan, is belangrik om ons teksgedeelte na behore te vertolk.
Allereers moet ons in gedagte hou waarmee Paulus in hierdie deel van sy brief besig is. Hy is besig om die ewige sekuriteit van diegene wat geregverdig is op elke denkbare manier in sy lesers se gemoedere vas te lê. Dis die oorhoofse tema.
Vra ons egter hoe verse 12-21 aan die voorafgaande koppel, is die antwoord nie so eenvoudig nie. Kommentatore verskil. Waarskynlik is die mees bevredigende uitleg die volgende:
In verse 9-10 word die sekerheid van diegene wat geregverdig is se komende redding uitgespel. Dit staan vas dat ons met God versoen is en "deur die lewe van sy Seun gered sal word" (10b).
Mense word in Christus gered
Toe ons 5:1-11 behandel het, is uitgewys dat dit gaan oor ons lewenseenheid met Christus - die fundamentele beginsel van ons redding. Dit is die onwankelbare rotsbodem van ons ewige sekuriteit. Christus het rééds verheerlik opgestaan; dus is die uiteindelike opstanding van diegene wat met Hom verenig is (wat in Hom is) 'n noodwendigheid.
Hierdie paragraaf is waarskynlik die mees uitgebreide behandeling in die Bybel van die gelowige se organiese lewenseenheid met Christus. Die verband tussen 5:1-11 en 5:12-21 lê dus hierin: Paulus vat die laaste fundamentele gedagte van die vorige paragraaf en vou dit hier vir ons oop.
Benewens bogenoemde verduidelik die apostel hier ook vir ons die beginsel onderliggend aan sy hele betoog in Rm 1:18-3:20. Hy toon aan dat álle mense, Jode sowel as heidene, skuldig voor God staan en onder Sy toorn verkeer. Hier gee hy vir ons die worteloorsaak van die universele verskynsel van die radikale verdorwenheid van die natuurlike mens.
Ter wille van duidelikheid moet verstaan word dat die erfsonde twee komponente het: die erfskuld (die ganse mensheid is in Adam skuldig en doemwaardig voor God), en die erfsmet (die sondige natuur waarmee elke mens gebore word - wat uiteraard aanleiding gee tot eindelose persoonlike sondes in elkeen se lewe).
As mens die Nuwe Testamentiese geheimenis van ons lewenseenheid met Jesus Christus begin verstaan en na waarde skat, word dit vir jou die mees wonderskone verlossingsmusiek. Niks is grootser as dit, of bring meer verwondering, of bied meer troos en sekuriteit nie. En as jy eers só vasgegryp word, begin jy hierdie waarheid orals in die Nuwe Testament raaklees - veral in Paulus se geskrifte. Niks het hom meer gefassineer nie. Oor en oor gebruik hy die uitdrukking "in Christus".
Dit is dus geen wonder nie dat talle kommentatore hierdie paragraaf as die hoogtepunt van die brief beskou. Anders Nygren sê: "the point where all the lines of (Paul's) thinking converge, both those of the preceding chapters and those of the chapters to follow." Martyn Lloyd-Jones verwys na hierdie gedeelte as "the very heart and centre" van die brief.
Dis asof die apostel hier met 'n kragtige teleskoop in sowel die verre verlede as in die verre toekoms intuur. En so gee hy vir ons 'n bykans ongeëwenaarde panorama van God se ewige raad en onuitspreeklik kosbare verlossingsplan in Christus. Ja, die ganse mensdom is in die uiterste ellende gedompel deur (in) hulle hoof, Adam. Maar eweneens het 'n nuwe en verloste mensheid ontstaan in Christus Jesus - húlle Hoof.
Oorsig oor die paragraaf
Die basiese punt van hierdie 10 verse is dit: soos die ganse mensheid onder God se oordeel verkeer, omdat Adam se sondeskuld aan hulle toegereken word, net so word gelowiges in Christus geregverdig, omdat Sý sondelose geregtigheid aan húlle toegereken word.
Die onderliggende beginsels van redding en verlorenheid is dus presies dieselfde - dis die gevolg van wat 'n Ander, 'n Verteenwoordiger, 'n Verbondshoof, gedoen het!
● 5:12-14: Sonde het in die wêreld ingekom deur die eerste mens, Adam. So het die dood, wat die gevolg is van sonde, na alle mense versprei. Alle mense het op een of ander manier in Adam gesondig. En niemand kan hierdie universele verskynsel van sonde en die dood ontken nie. Dis vaster as die berge.
Hoewel die apostel sekerlik in die eerste instansie hier aan die liggaamlike dood dink, strek dit vir seker veel verder: dit sluit ook die ewige dood in.
○ In 5:13-14 onderbreek Paulus sy argument. Die vergelyking tussen Christus en Adam word in werlikheid eers in v.18 verder gevoer. Eers wil hy sy stelling in v.12 verduidelik - 'n stelling wat vir die ongelowige tot groot aanstoot is. Sy argument loop só:
Aangesien sonde die oortreding van 'n wet is, kan daar geen sondeskuld sonder 'n wet wees nie (13).
Voorts, aangesien alle mense tussen Adam en Moses gesterf het, ook babas (waarop Paulus sinspeel as hy praat van mense wat nie op dieselfde manier as Adam oortree het nie), beteken dit dat almal skuldig was aan die oortreding van een of ander wet (14).
Hierdie wet kan nie dié van Moses wees nie. Hy het immers toe nog nie geleef nie. Meer nog, aangesien babas nie kan sondig nie, beteken dit verder dat die diepste grond vir daardie mense se skuld ook nie hulle oortreding van die natuurlike wet kan wees nie - waarvan Paulus in 2:14-15 praat.
Daar bly dus net één moontlikheid oor: daardie mense was skuldig op grond van Adam se sonde.
Hierdie waarheid word oor en oor beklemtoon: deur die oortreding van een het baie gesterf (15); op die oortreding van een het die oordeel gevolg (16); deur die oortreding van een het die dood heerskappy gevoer (17); een oortreding het gelei tot veroordeling vir alle mense (18); baie het deur die ongehoorsaamheid van een mens sondaars geword (19).
Alle mense is dus ten diepste skuldig te wyte aan één man se sonde - selfs nog voordat hulle
baie persoonlike sondes daarby gevoeg is.
○ In v.14b word Adam 'n "voorbeeld" van Christus genoem (OAV). Wat bedoel Paulus daarmee?
Soos wat Adam die hoof en verteenwoordiger is van die ganse mensheid wat uit hom voortgekom het, so is Christus die hoof en verteenwoordiger van diegene wat deur 'n ware geloof met Hóm verenig is. Die een se sonde het vir sy afstammelinge die dood gebring; die ander se geregtigheid het vir Sý mense die lewe gebring.
● 5:15-17
Voordat Paulus voortgaan met die vergelyking tussen Adam en Christus, wil hy alle misverstande uit die weg ruim. Ja, daar is 'n wonderlike parallel tussen Adam en Christus, maar tog is daar ook radikale verskille tussen hulle. Waar die gevolge van Adam se sonde skrikwekkend negatief is, is die gevolge van Christus se gehoorsaamheid onuitspreeklik heerlik. Nog meer, dit het nie bloot die effekte van die sondeval kom ophef nie, dit het baie, baie verder gegaan as dit - dis veel "oorvloediger" (15).
Gelowiges ontvang 'n "oorvloed van genade" (17). Christus se middelaarswerk maak voorsiening vir die vergiffenis van al ons persoonlike sondes ("baie oortredings" - 16). Nog meer, dit bring nie net vergiffenis nie, dit maak dit ook vir God moontlik om ons "die gawe van die geregtigheid" te skenk (Gr. 17, OAV). En nóg meer, teenoor die voortgaande mislukking van Adam se nageslag, "heers" diegene in Christus "in die lewe." (17, OAV).
Ons leie - in God se kluis - wat van hoek tot kant bekrap was met groteske verhale van tragiese mislukking, afstootlike sonde en verdoemende skuld, is nou nie net skoon gevee nie; dis vol geskryf met verhewe getuienisse van volmaakte en heilige gehoorsaamheid aan die Here!
● 5:18-19
Die vergelyking waarmee v.12 begin het, word nou uiteindelik voortgesit. Die hoofgedagte van hierdie paragraaf kry ons dus in die eerste vers (12), saam met hierdie twee verse: net soos mense veroordeel word op grond van die toegerekende sondeskuld van Adam, word hulle geregverdig op grond van die toegerekende geregtigheid van Jesus Christus.
Die NAV mag ons dalk verlei om v.19 verkeerd te verstaan (baie het deur die ongehoorsaamheid van een mens "sondaars geword"). Die OAV waak teen so 'n mistasting met sy gebruik van "gestel".
Die betrokke werkwoord word twee keer in v.19 gebruik. Basies beteken dit om formeel in 'n definitiewe kategorie geplaas te word. In hierdie geval is daar twee kategorieë: die van sondaars en die van regverdiges. Dis 'n handeling van juridiese of wetlike aard. Dikwels word dit ook gebruik as iemand in 'n posisie van gesag aangestel word - soos 'n regter (Hd 7:27, 35), of 'n goewerneur (Hd 7:10). Dit word ook gebruik vir die bevestiging of ordening van diakens en priesters ("aanstel", in Hd 6:3; Hb 5:1; 7:28; 8:3).
Die punt wat ons dus goed moet verstaan, is dat dit nie hier gaan oor 'n morele verandering nie, maar oor 'n verandering in wetlike en objektiewe status. In Adam is baie sondig en skuldig; in Christus is baie regverdig en onskuldig.
Dis waarom Paulus so dikwels die woord "toereken" in hierdie verband gebruik (vgl. Rm 4 waar dit 11 keer voorkom). Ook dit is 'n formele en wetlike term, en dui basies op 'n inskrywing in 'n rekeningeboek ‒ om te debiteer of te krediteer.
● 5:20-21
Hier klaar Paulus 'n moontlike misverstand in sy lesers se gemoedere op. Tussen Adam en Christus het Moses gekom; hoe pas die wet in die prentjie?
Anders as wat baie dink, het God nie die wet gegee as morele leer waarteen mense na die saligheid moet opklim nie. Die teendeel is waar (5:20a). Nee, die wet is bloot gegee om sonde te definiëer en uit te lig. En, natuurlik, hoe beter mens die sondigheid van sonde sien, hoe meer waardeer jy genade. En tot daardie mate het dit Godvererende vrug in ons lewens.
Paulus sluit dan hierdie grootse gedeelte af deur net weer te herinner dat alles in en deur Jesus Christus gebeur.
Slot
Duideliker as enige ander plek in die Bybel onderstreep hierdie paragraaf dat God na die ganse mensheid deur die eeue kyk as ingedeel onder twee hoofde - Adam, wat die dood gebring het, en Christus, wat die lewe gebring het. Niemand het dit beter raakgevat as die ou Puritein, Thomas Goodwin (1600-1680) nie:
There are but two men standing before God, Adam and Christ - and between them these two men have all other men hanging from their girdles.
God het nog altyd met die mens gewerk deur 'n verteenwoordigende verbondshoof. Die geskiedenis van die wêreld kan saamgevat word in wat as gevolg van Adam se optrede gebeur het - én as gevolg van wat Jesus Christus gedoen het en steeds doen.
Die heel diepste probleem van enige mens is nie sy of haar persoonlike sondes nie. Dis selfs nie sy sondige natuur nie. Die mees fundamentele probleem van die mens - van elke mens - reeds vanaf geboorte, trouens, vanaf ontvangenis (want ook ongebore baba's kan sterf), is die erfskuld. Elke mens word gebore as deel van 'n gevalle mensheid in Adam en onder God se verwerpende toorn. Daar is maar één oplossing - Jesus Christus, wat Sy lewe gegee het vir baie (ook ongebore baba's).
Ons wat met Jesus Christus deur 'n ware geloof verenig is, moet verstaan dat ons nie net as individue vergewe en regverdig verklaar is nie - wonderlik soos dit is - maar ons het deel geword van die nuwe mensheid; trouens, van die nuwe skepping in Christus (Ef 2:15). Die mens Christus Jesus is die Hoof daarvan. Hy is die eerste onder baie broers en susters.
Mense wat aanstoot neem aan die Bybelse openbaring oor die erfsonde, veral die erfskuld - omdat dit kwansuis onregverdig sou wees dat soveel miljoene mense te wyte aan één man se sonde moet ly - is kortsigtig en dwaas. Want só trek hulle 'n minagtende streep deur die mees fundamentele beginsel van hulle enigste hoop op redding.
As alle mense dan deur hulle stamvader, Adam, in ellende gedompel is, ontvang een en elkeen wat gered word dit eweneens op grond van húlle Verbondshoof se verdienste - en op grond daarvan alleen.
En met Hóm word 'n sondaar net deur die geloof verenig!
Nico van der Walt
Allereers moet ons in gedagte hou waarmee Paulus in hierdie deel van sy brief besig is. Hy is besig om die ewige sekuriteit van diegene wat geregverdig is op elke denkbare manier in sy lesers se gemoedere vas te lê. Dis die oorhoofse tema.
Vra ons egter hoe verse 12-21 aan die voorafgaande koppel, is die antwoord nie so eenvoudig nie. Kommentatore verskil. Waarskynlik is die mees bevredigende uitleg die volgende:
In verse 9-10 word die sekerheid van diegene wat geregverdig is se komende redding uitgespel. Dit staan vas dat ons met God versoen is en "deur die lewe van sy Seun gered sal word" (10b).
Mense word in Christus gered
Toe ons 5:1-11 behandel het, is uitgewys dat dit gaan oor ons lewenseenheid met Christus - die fundamentele beginsel van ons redding. Dit is die onwankelbare rotsbodem van ons ewige sekuriteit. Christus het rééds verheerlik opgestaan; dus is die uiteindelike opstanding van diegene wat met Hom verenig is (wat in Hom is) 'n noodwendigheid.
Hierdie paragraaf is waarskynlik die mees uitgebreide behandeling in die Bybel van die gelowige se organiese lewenseenheid met Christus. Die verband tussen 5:1-11 en 5:12-21 lê dus hierin: Paulus vat die laaste fundamentele gedagte van die vorige paragraaf en vou dit hier vir ons oop.
Benewens bogenoemde verduidelik die apostel hier ook vir ons die beginsel onderliggend aan sy hele betoog in Rm 1:18-3:20. Hy toon aan dat álle mense, Jode sowel as heidene, skuldig voor God staan en onder Sy toorn verkeer. Hier gee hy vir ons die worteloorsaak van die universele verskynsel van die radikale verdorwenheid van die natuurlike mens.
Ter wille van duidelikheid moet verstaan word dat die erfsonde twee komponente het: die erfskuld (die ganse mensheid is in Adam skuldig en doemwaardig voor God), en die erfsmet (die sondige natuur waarmee elke mens gebore word - wat uiteraard aanleiding gee tot eindelose persoonlike sondes in elkeen se lewe).
As mens die Nuwe Testamentiese geheimenis van ons lewenseenheid met Jesus Christus begin verstaan en na waarde skat, word dit vir jou die mees wonderskone verlossingsmusiek. Niks is grootser as dit, of bring meer verwondering, of bied meer troos en sekuriteit nie. En as jy eers só vasgegryp word, begin jy hierdie waarheid orals in die Nuwe Testament raaklees - veral in Paulus se geskrifte. Niks het hom meer gefassineer nie. Oor en oor gebruik hy die uitdrukking "in Christus".
Dit is dus geen wonder nie dat talle kommentatore hierdie paragraaf as die hoogtepunt van die brief beskou. Anders Nygren sê: "the point where all the lines of (Paul's) thinking converge, both those of the preceding chapters and those of the chapters to follow." Martyn Lloyd-Jones verwys na hierdie gedeelte as "the very heart and centre" van die brief.
Dis asof die apostel hier met 'n kragtige teleskoop in sowel die verre verlede as in die verre toekoms intuur. En so gee hy vir ons 'n bykans ongeëwenaarde panorama van God se ewige raad en onuitspreeklik kosbare verlossingsplan in Christus. Ja, die ganse mensdom is in die uiterste ellende gedompel deur (in) hulle hoof, Adam. Maar eweneens het 'n nuwe en verloste mensheid ontstaan in Christus Jesus - húlle Hoof.
Oorsig oor die paragraaf
Die basiese punt van hierdie 10 verse is dit: soos die ganse mensheid onder God se oordeel verkeer, omdat Adam se sondeskuld aan hulle toegereken word, net so word gelowiges in Christus geregverdig, omdat Sý sondelose geregtigheid aan húlle toegereken word.
Die onderliggende beginsels van redding en verlorenheid is dus presies dieselfde - dis die gevolg van wat 'n Ander, 'n Verteenwoordiger, 'n Verbondshoof, gedoen het!
● 5:12-14: Sonde het in die wêreld ingekom deur die eerste mens, Adam. So het die dood, wat die gevolg is van sonde, na alle mense versprei. Alle mense het op een of ander manier in Adam gesondig. En niemand kan hierdie universele verskynsel van sonde en die dood ontken nie. Dis vaster as die berge.
Hoewel die apostel sekerlik in die eerste instansie hier aan die liggaamlike dood dink, strek dit vir seker veel verder: dit sluit ook die ewige dood in.
○ In 5:13-14 onderbreek Paulus sy argument. Die vergelyking tussen Christus en Adam word in werlikheid eers in v.18 verder gevoer. Eers wil hy sy stelling in v.12 verduidelik - 'n stelling wat vir die ongelowige tot groot aanstoot is. Sy argument loop só:
Aangesien sonde die oortreding van 'n wet is, kan daar geen sondeskuld sonder 'n wet wees nie (13).
Voorts, aangesien alle mense tussen Adam en Moses gesterf het, ook babas (waarop Paulus sinspeel as hy praat van mense wat nie op dieselfde manier as Adam oortree het nie), beteken dit dat almal skuldig was aan die oortreding van een of ander wet (14).
Hierdie wet kan nie dié van Moses wees nie. Hy het immers toe nog nie geleef nie. Meer nog, aangesien babas nie kan sondig nie, beteken dit verder dat die diepste grond vir daardie mense se skuld ook nie hulle oortreding van die natuurlike wet kan wees nie - waarvan Paulus in 2:14-15 praat.
Daar bly dus net één moontlikheid oor: daardie mense was skuldig op grond van Adam se sonde.
Hierdie waarheid word oor en oor beklemtoon: deur die oortreding van een het baie gesterf (15); op die oortreding van een het die oordeel gevolg (16); deur die oortreding van een het die dood heerskappy gevoer (17); een oortreding het gelei tot veroordeling vir alle mense (18); baie het deur die ongehoorsaamheid van een mens sondaars geword (19).
Alle mense is dus ten diepste skuldig te wyte aan één man se sonde - selfs nog voordat hulle
baie persoonlike sondes daarby gevoeg is.
○ In v.14b word Adam 'n "voorbeeld" van Christus genoem (OAV). Wat bedoel Paulus daarmee?
Soos wat Adam die hoof en verteenwoordiger is van die ganse mensheid wat uit hom voortgekom het, so is Christus die hoof en verteenwoordiger van diegene wat deur 'n ware geloof met Hóm verenig is. Die een se sonde het vir sy afstammelinge die dood gebring; die ander se geregtigheid het vir Sý mense die lewe gebring.
● 5:15-17
Voordat Paulus voortgaan met die vergelyking tussen Adam en Christus, wil hy alle misverstande uit die weg ruim. Ja, daar is 'n wonderlike parallel tussen Adam en Christus, maar tog is daar ook radikale verskille tussen hulle. Waar die gevolge van Adam se sonde skrikwekkend negatief is, is die gevolge van Christus se gehoorsaamheid onuitspreeklik heerlik. Nog meer, dit het nie bloot die effekte van die sondeval kom ophef nie, dit het baie, baie verder gegaan as dit - dis veel "oorvloediger" (15).
Gelowiges ontvang 'n "oorvloed van genade" (17). Christus se middelaarswerk maak voorsiening vir die vergiffenis van al ons persoonlike sondes ("baie oortredings" - 16). Nog meer, dit bring nie net vergiffenis nie, dit maak dit ook vir God moontlik om ons "die gawe van die geregtigheid" te skenk (Gr. 17, OAV). En nóg meer, teenoor die voortgaande mislukking van Adam se nageslag, "heers" diegene in Christus "in die lewe." (17, OAV).
Ons leie - in God se kluis - wat van hoek tot kant bekrap was met groteske verhale van tragiese mislukking, afstootlike sonde en verdoemende skuld, is nou nie net skoon gevee nie; dis vol geskryf met verhewe getuienisse van volmaakte en heilige gehoorsaamheid aan die Here!
● 5:18-19
Die vergelyking waarmee v.12 begin het, word nou uiteindelik voortgesit. Die hoofgedagte van hierdie paragraaf kry ons dus in die eerste vers (12), saam met hierdie twee verse: net soos mense veroordeel word op grond van die toegerekende sondeskuld van Adam, word hulle geregverdig op grond van die toegerekende geregtigheid van Jesus Christus.
Die NAV mag ons dalk verlei om v.19 verkeerd te verstaan (baie het deur die ongehoorsaamheid van een mens "sondaars geword"). Die OAV waak teen so 'n mistasting met sy gebruik van "gestel".
Die betrokke werkwoord word twee keer in v.19 gebruik. Basies beteken dit om formeel in 'n definitiewe kategorie geplaas te word. In hierdie geval is daar twee kategorieë: die van sondaars en die van regverdiges. Dis 'n handeling van juridiese of wetlike aard. Dikwels word dit ook gebruik as iemand in 'n posisie van gesag aangestel word - soos 'n regter (Hd 7:27, 35), of 'n goewerneur (Hd 7:10). Dit word ook gebruik vir die bevestiging of ordening van diakens en priesters ("aanstel", in Hd 6:3; Hb 5:1; 7:28; 8:3).
Die punt wat ons dus goed moet verstaan, is dat dit nie hier gaan oor 'n morele verandering nie, maar oor 'n verandering in wetlike en objektiewe status. In Adam is baie sondig en skuldig; in Christus is baie regverdig en onskuldig.
Dis waarom Paulus so dikwels die woord "toereken" in hierdie verband gebruik (vgl. Rm 4 waar dit 11 keer voorkom). Ook dit is 'n formele en wetlike term, en dui basies op 'n inskrywing in 'n rekeningeboek ‒ om te debiteer of te krediteer.
● 5:20-21
Hier klaar Paulus 'n moontlike misverstand in sy lesers se gemoedere op. Tussen Adam en Christus het Moses gekom; hoe pas die wet in die prentjie?
Anders as wat baie dink, het God nie die wet gegee as morele leer waarteen mense na die saligheid moet opklim nie. Die teendeel is waar (5:20a). Nee, die wet is bloot gegee om sonde te definiëer en uit te lig. En, natuurlik, hoe beter mens die sondigheid van sonde sien, hoe meer waardeer jy genade. En tot daardie mate het dit Godvererende vrug in ons lewens.
Paulus sluit dan hierdie grootse gedeelte af deur net weer te herinner dat alles in en deur Jesus Christus gebeur.
Slot
Duideliker as enige ander plek in die Bybel onderstreep hierdie paragraaf dat God na die ganse mensheid deur die eeue kyk as ingedeel onder twee hoofde - Adam, wat die dood gebring het, en Christus, wat die lewe gebring het. Niemand het dit beter raakgevat as die ou Puritein, Thomas Goodwin (1600-1680) nie:
There are but two men standing before God, Adam and Christ - and between them these two men have all other men hanging from their girdles.
God het nog altyd met die mens gewerk deur 'n verteenwoordigende verbondshoof. Die geskiedenis van die wêreld kan saamgevat word in wat as gevolg van Adam se optrede gebeur het - én as gevolg van wat Jesus Christus gedoen het en steeds doen.
Die heel diepste probleem van enige mens is nie sy of haar persoonlike sondes nie. Dis selfs nie sy sondige natuur nie. Die mees fundamentele probleem van die mens - van elke mens - reeds vanaf geboorte, trouens, vanaf ontvangenis (want ook ongebore baba's kan sterf), is die erfskuld. Elke mens word gebore as deel van 'n gevalle mensheid in Adam en onder God se verwerpende toorn. Daar is maar één oplossing - Jesus Christus, wat Sy lewe gegee het vir baie (ook ongebore baba's).
Ons wat met Jesus Christus deur 'n ware geloof verenig is, moet verstaan dat ons nie net as individue vergewe en regverdig verklaar is nie - wonderlik soos dit is - maar ons het deel geword van die nuwe mensheid; trouens, van die nuwe skepping in Christus (Ef 2:15). Die mens Christus Jesus is die Hoof daarvan. Hy is die eerste onder baie broers en susters.
Mense wat aanstoot neem aan die Bybelse openbaring oor die erfsonde, veral die erfskuld - omdat dit kwansuis onregverdig sou wees dat soveel miljoene mense te wyte aan één man se sonde moet ly - is kortsigtig en dwaas. Want só trek hulle 'n minagtende streep deur die mees fundamentele beginsel van hulle enigste hoop op redding.
As alle mense dan deur hulle stamvader, Adam, in ellende gedompel is, ontvang een en elkeen wat gered word dit eweneens op grond van húlle Verbondshoof se verdienste - en op grond daarvan alleen.
En met Hóm word 'n sondaar net deur die geloof verenig!
Nico van der Walt
Subscribe to:
Posts (Atom)